Responso galego ô “Serpent”, de Antón Zapata García

Na anterior anotación falamos do “Serpent”. Publiquei o 18 de novembro do 2010 este artigo na edición comarcal de Carballo de La Voz de Galicia, para lembrar o intenso poema que Antón Zapata García escribiu sobre esta traxedia. Velaquí o texto:
O “SERPENT” NA POESÍA DE ANTÓN ZAPATA
Razóns persoais non me permitiron asistir á homenaxe aos náufragos do “Serpent”, aínda que hai unhas semanas fixemos un roteiro por esas impresionantes paisaxes o escritor Xosé Manuel Lobato, quen non coñecía o monumento, e mais eu. Veño de ler na crónica de Patricia Blanco que se leron textos de Rosalía de Castro, de Eduardo Pondal e doutros autores. A noticia non cita ao poeta laxense Antón Zapata García, autor dunha magnífica elexía intitulada Responso galego ô “Serpent”, que foi publicada por vez primeira no xornal Galicia, da Federación de Sociedades Gallegas, nº 433, Bos Aires, 15 de setembro de 1935. O texto poético aparece debaixo dunha fotografía co seguinte pé: «Antigo e novo CIMITERIO DOS INGRESES no lugar da Costa Brava chamado “Boi de Camariñas”. No fondo, â dereita, óllase a praia chamada c-ô agoirento nome de “AREA 13”. No mentado cimiterio fican enterrados 400 e pico de gardas-mariños e mariñeiros do Barco-Escola “Serpent”, da armada ingresa, afogados todos n-unha terríbel nuite d-inverno. Alí ficóu a fror e gala dos futuros lobos de mar. Triste destiño dos humáns e da soberba dos grandes…». Na primeira parte lembra o naufraxio e o feito de que unha escuadra de guerra inglesa saudaba con vinte e un canonazos para lembrar as súas mortes sempre no día de Defuntos, na segunda critica o feito de que xa non aparece nunca unha escuadra inglesa para realizar esa lembranza, e remata sinalando que foron acollidos polos galegos. Velaquí o poema:
RESPONSO GALEGO Ô “SERPENT”
I
Dende que foi a pique, con nuite borraxenta, / no BOI de CAMARIÑAS, o Barco-Escola ingrés, / no Día de Difuntos, a escoadra medoñenta / de guerra, saüdaba os mortos que alí tên… // Con vint-ún cañonazos, ceibados dende abordo, / â rexa Costa Brava facía tremecer, / o mesmo como cando o Norde, c-ô balbordo / do mar, brúa e rebrúa na Costa do Laxés: // Saúdo d-honoranza ôs catrocentos mozos / que a morte pol-a proa levaban sin-a vêr, / e as poutas das rompentes trocaron en destrozos / co-a saña louquecida d-un tigre bengalés. //
II
¡Pasaron muitos anos!: A escoadra n-aparece / pra relembrar os mortos do tráxico “SERPENT”: / ¡Os probes afogados non teñen quen lles rece, / pois súas nais morreron!: ¡Nadia lles prega ren!… // Quezáis en ningún libro o laureirado bardo, / —o gran Rudyard Kipling, o anglo-bombayés—, / non se relembre nunca d-éles, no San Medardo, / coma relembra as grorias do podeirío ingrés. // Quezáis, pol-os Arquivos do Gran Almirantazgo / d-Albión, o pô recruba teu nome, ¡ouh, “SERPENT”! / eisí como tampouco as verbas: —¡“Eiquí xazgo”!— / riscáronse nas pedras do BOI camariñés. // Mais, ¡el-o non importa!: Vos fóstedes, mariños, / baixo a gadoupa fera do vento Noroés, / o mesmo que a niñada de probes paxariños / n-unha gayola endébel: ¡O casco do “SERPENT”! // Por eso, non hai culpa: ¡N-hai homes sin reparos! / Non valen os cadrantes: ¡Naides a culpa tên!: / Non alumaba a estrela do Norde, nin os faros!: / ¡Deus quixo que morrérades no Santo Mar d-Alem!… // Das gandras irlandesas, no haberés suidade; / tampouco haberés mágoa, das gandras do Morvern: / ¡O mesmo dá Galiza, pr-ôs celtas de verdade, / que aquélas nobres terras do noso antergo Celt! // Na terra dos galegos na propia terra estades, / mariños compatrianos de O’Connell e Parnell: / C-ôs nosos afogados, ¡ingreses!, vos chorades, / no Mar dos Silenzosos, as dôres de Gaél. // Da “BARCA” na romaxe —coma no San Patricio / das vosas verdes terras, ouzando ôs “highlanders”—, / os brandos sons da gaita galega, un epinicio, / cantando encol das ondas, vosoutros ouzarés. // Durmide, fillos d’Anglo: Ficades c-ôs galegos / e acougo vosos corpos por sempre haberán têr: / Das boas nais galegas han rubir os pregos, / pra que, eisimade, as almas acóuguense tamén. //
IV
Na Costa Brava dormen os fillos d-Inglaterra, / os mozos que unha nuite marcháronse pr-ô Alem, / que aluman, câl ciriales, os faros de FISTERRA / e do VILAN, fraternos, vertendo seus ronsels… // Tan sô, de nuite, síntense —dende o VILAN de FORA / deica â “Area 13”—, o canto de REQUIEN, / e o triste DE PROFUNDIS do ÁRTABRO mar que chora / diante do cimiterio dos mortos do “SERPENT”!…