Poemas para os megálitos (I): «O dolmen de Dombate», de Eduardo Pondal

Mañá venres principia en Vimianzo o II Simposio do Megalitismo da Costa da Morte, coordinado polo catedrático da Universidade de Santiago de Compostela Antón Abel Rodríguez Casal, e que xuntará os maiores especialistas neste eido dez anos despois da primeira edición destas xornadas de estudo e divulgación.
A pedimento Xosé Mª Lema Suárez, presidente do  Seminario de Estudos Comarcais da Costa da Morte (SEMESCOM), que analizará as antas da Costa da Morte, realizarei unja lectura de textos escolleitos no roteiro que se celebrará o domingo. Entre a restra de poemas escollidos non podía faltar o poema «O dolmen de Dombate», de Eduardo Pondal. Velaquí:
O dolmen de Dombate
Aínda recordo, aínda
Cand´eu era estudiante
Garrido rapacete
Que ben regerse sabe,
Cand´iba pr´a Nemiña
A estudiar o arte
Do erudito Nebrija
E do boo Villafañe,
E iba a cabalo, ledo,
Cal soen os rapaces.
Pasado Vilaseco,
Lugar batido do aire,
No alto da costa d.´Ures,
Da montesía canle;
Pasado Vilaseco,
Indo p´la gandra adiante,
Ja vía desde longe
O dolmen de Dombate.
Deixando Fonte-Fría
Cara o lado de Lage,
E levando o camiño
De San Simón de Nande,
Polo chan do Borneiro
De cativo pinales,
Cuase pasaba a rentes
Do Dolmen de Dombate.
Quedaba o misterioso
Fillo doutras edades
C´a súa antiga mesa,
C´as súas antigas antes,
No seu monte de terra,
Non alto e ben roldante,
Poboado en redondo
De montesío estrame,
De pequenas queiroas
E de tojos non grandes,
Como calada esfinge
Que, sublime, non fale,
Como náufrago leño
De soberbio cruzamen,
Lanzado sobr´a praia
Por potente oleage,
Que de pasada rota
Mostre rudas señales,
E mostre aberto o flanco
Por glorioso combate,
E con linguage mudo
Das súas glorias fale.
¡Canto, ai, mudar pode
longa e vetusta edade!
Entonces eu deixando
Ambas rendas flotantes,
Pensoso iba cuidando,
P´la Viqueira salvage,
Nos nosos ja pasados ,
Nos celtas memorabres,
Nas súas antigas glorias,
Nos seus duros combates,
Nos nosos vellos dolmens
E castros verdejantes.
E despois a Nemiña,
Ou que fose ou que tornase,
Ó velo desde longe,
Indo p´la gandrea adiante,
Sempre ledo escramaba:
“¡O dolmen de Dombate!”
Agora que pasano
Meus anos jogorales,
Agora que só vivo
De tristes suidades,
Que cumpro con traballo
Meu terrenal viage
E qu´a miña cabeza
Branquea a grave edade,
Aínda recordo, aínda
O dolmen de Dombate.
(Imaxe de Dombate antes das escavacións. Fonte: Concello de Cabana de Bergantiños)

(Imaxe de Dombate en marzo deste ano cando acompañaños ao poeta maltés Stephen Cachia, nesta foto feita con dispositivo móbil)