Estamos a lle poñer o ramo a este ano que, máis unha vez, andou entre as luces e as sombras.
Precisamos máis os abrazos cálidos, a comprensión e a paz e menos as armas do xenocidio.
E todos os desazos deviren azos de esperanza.
Moita saúde, moita poesía e moita felicidade neste 2024 que se achega para ti e a túa xente!
*E máis unha vez botei man dunha fotografía de Manuel Álvarez que acompaña ese poema do libro descatalogado Gameleiros (Xerais, 2002). Sirva tamén para honrar a memoria de dous deses mariñeiros finados este ano, en xullo Manuel Lomba Fernández Cariocae en agosto Jesús Martínez González Pólvera.
Tamén para todas as vítimas gazatís, co desacougante número de crianzas, para os que acompaño os derradeiros versos de Hiba Abu Nada, unha das poetas masacradas polo sionismo.
A noite na cidade é escura, excepto polo brillo dos mísiles,
silenciosa, excepto polo son do bombardeo,
aterradora, excepto pola promesa tranquilizadora da oración,
Velaquí as versións de senllos poemas de Suheir Hammad e Dareen Tatour elaboradas para a lectura pública Poesía contra a barbarie. A voz da muller palestina que se vai celebrar mañá en Compostela. Outra acción máis na solidaiedade co pobo palestiniano.
Suheir Hammad (Ammán, Xordania, 25 de outubro de 1973)
Poeta, escritora, actriz e activista política. Filla de familia de refuxiados palestinos en NY onde reside desde a súa infancia.
O que farei
Non bailarei ao ritmo do seu tambor de guerra.
Non prestarei a miña alma nin os meus ósos ao seu tambor de guerra.
Non bailarei ao seu ritmo.
Coñezo ese ritmo, é un ritmo sen vida.
Coñezo moi ben esa pel que vostede golpea.
Estivo viva aínda despois de cazada, roubada, expandida.
Non bailarei ao ritmo do seu tambor de guerra.
Eu non vou estoupar por vostede,
Eu non vou odiar por vostede,
Nin sequera vou odialo a vostede.
Non vou matar por vostede.
Especialmente, non morrerei por vostede.
Non vou chorar a morte co asasinato nin co suicidio.
Non me poñerei do seu lado nin bailarei con bombas
[porque todos os demais están bailando.
Todos poden estar equivocados.
A vida é un dereito, non un dano colateral ou casual.
Non esquecerei de onde veño.
Tocarei o meu propio tambor.
Xuntarei os meus amados achegados e o noso canto será danza.
O noso zunido será o ritmo.
Non serei enganada.
Non prestarei o meu nome nin o meu ritmo ao seu son.
Bailarei e resistirei e bailarei e persistirei e bailarei.
Este latexo do meu corazón soa máis alto que a morte.
O seu tambor de guerra non soará máis alto que o meu alento.
Dareen Tatour, poeta e activista palestina, detida e presa en outubro de 2015 por escribir un poema, “Resiste, pobo meu, temos que resistir”, que se fixo viral. Permaneceu en arresto domiciliario ata que, no 31 de xullo de 2018, foi condenada a 5 meses de cárcere e 6 meses de liberdade condicionada por “incitación á violencia”.
Resistide, pobo meu, temos que resistir
En Xerusalén, vestinme coas miñas feridas e inhalei a miña propia dor,
carguei coa alma desta árabe palestina na palma da miña man
Non vou sucumbir ante a suposta “solución pacífica”
non vou abandonar esta loita
ata que non os bote da miña terra.
Non terán escapatoria
Resistide, pobo meu, temos que resistir
Resistide ao que estes colonos nos roubaron
e continúen a caravana dos mártires
Destruíde a constitución lamentable que nos foi imposta desde a humillación e a degradación,
ademais de nos despoxar de poder recuperar e repoñer con xustiza os danos causados
Prendéronlle lume a nenas e nenos inocentes;
a Hadil atacárona en fronte de todo o mundo e matárona a plena luz do día
Resistide, pobo meu, temos que resistir
Temos que resistir á violenta arremetida destes colonialistas
Temos que ignorar calquera dos seus intentos para interpoñerse entre nós
encadéannos ante a ilusión da suposta solución pacífica
Non lle teñan medo ás dubidosas afirmacións
a verdade que se aloxa nos nosos corazóns é máis forte,
No último número, 239(xullo, agosto e setembro do 2023) de Grial. Revista Galega de Cultura, que desde hai días xa anda polas librarías, e tamén se pode adquirir desde a propia páxina da Editorial Galaxia, asino na habitual sección intitulada «O espello das letras» un artigo intitulado «Nemancos (1953-1954), a revista dirixida por Baldomero Cores Trasmonte», que reelabora un texto publicado antes en Que pasa na Costa.
Este número 239 centra os seus contidos monográficos no tema «Perspectivas sobre a lingua», baixo a coordinación de Henrique Monteagudo, que asina o texto introdutorio coa mesma epígrafe e ao que seguen os artigos «A estandardização do português: do passado ao presente», de Fernando Venâncio; «Violencia social e conflitos normativos na sociedade brasileira», que asina Marcos Bagno; «O castrapo reivindicado», do propio Henrique Monteagudo e «Lingua e xénero: unha intersección necesaria», de María López Sández, Xaquín Loredo Gutiérrez e Gabino S. Vázquez-Grandío.
A seguir Inma López Silva publica «A última que apague a luz» unha ampla «Conversa con Adriana Domínguez», empresaria do sector téxtil.
Na sección «Temas do noso tempo» aparece o artigo «Non é interpretación, é prevaricación», de Manuel A. Fortes Torres. E na sección «Ciencia e Técnica» o texto «A implicación da macrobiota intestinal nos trastornos do espectro autista», que asina Sonia Villapol Salgado.
Deseguida na sección «Artes escénicas» Roberto Pascual asina a achega «Os festivais de artes escénicas en galicia. Complemento ou remendo?».
E na sección «Arte» é Javier Pérez Buján quen escribe sobre «A barca espacial. Unha obra singular e complexa de Laxeiro».
Na sección «Sociedade e cultura» publícase o texto «O trato xa foi. Notas ao redor das feiras en Galiza», de Karlos Ramos e na sección «Documentos» é Xurxo Martínez González quen asina «Antolín Faralfo na letra de Francisco Fernández del Riego».
Alén diso, neste novo número, as páxinas de creación narrativa traen a colaboración de Fernando Castro Paredes e a poética uns textos inéditos da autoría de Silvia Penas.
As habituais recensións literarias da sección «O espello das letras» complétanse co artigo «Escribir para existir. A poesía da enfermidade a través de Lesya Ukrainka e María Mariño», de Naír García Abelleira e a seguir a miña propia colaboración.
A maiores na sección «Crónica» o texto «Carta de Qatar. Muiñando no país do petróleo», da autoría de Henrique Vázquez Pernas e Héctor Pena asina unha «Historia do fútbol feminino en Galicia. A centenaria loita da muller polo seu dereito a xogar» na sección de «Deporte».
Na sección «Feminismos» África B. López Souto escribe sobre «Elas levan o peso dos coidados da diversidade funcional» e Ana M. Castro-Martínez asina «Mapa sonoro das mulleres con discapacidade. Silencio, cacofonías e ruído. O tránsito á eufonía».
Pechan o volume as seccións «Música» co texto «Lembranza do amigo: Luis Eduardo Aute. Ou como naceu a miña alma auteana» que asina o poeta Antonio García Teijeiro e por último na sección de «Historia e memoria» un texto de Rafael Fernández Lorenzo intitulado «As pedras verdes das mulleres sen homes».
Velaquí o contido da miña colaboración neste número:
Nemancos (1953-1954), a revista dirixida por Baldomero Cores Trasmonte
Neste ano de 2023 faise o 70 aniversario da efémera publicación Nemancos (1953-1954), revista dirixida por Baldomero Cores Trasmonte, e aínda hoxe sen estar dispoñible a súa dixitalización dentro do proxecto Galiciana. Biblioteca Dixital de Galicia.
Fixen unha análise da revista Nemancos por volta de 1997, cando estaba a traballar como bolseiro de investigación no proxecto do Dicionario da Literatura Galega, coa coordinación da crítica e profesora Dolores Vilavedra. Naquela altura redactei varias fichas para o volume II, Publicacións periódicas (Galaxia, 1997) e, a través do antropólogo muxián Manuel Vilar, actual Director do Museo do Pobo Galego, o lembrado Baldomero Cores Trasmonte (1929-2014), cronista de Cee e primeiro letrado do Parlamento de Galicia, fíxome chegar copia dos tres exemplares que publicou a revista Nemancos en 1953 e 1954, unha publicación local, mais non localista, que promoveu e dirixiu. As copias dos números 2 e 3 levaban unha dedicatoria autógrafa ao escritor e sacerdote Paulino Pedret (1899-1969), que foi académico da RAG, e os orixinais están depositados no fondo co seu nome na Biblioteca Xeral da USC.
A día de hoxe tamén se pode consultar unha copia en papel no Fondo Local da Biblioteca Pública Municipal Francisco Mayán de Cee, que dirixe José Ramón Rey Senra.
Polo seu indubidable interese, actualizo agora con algúns novos datos a ficha que elaborei sobre esta publicación, ao tempo que engado un completo Índice de cada número.
NEMANCOS
“Hacia el Finisterre” era o subtítulo desta publicación que toma a súa cabeceira do arciprestado de Nemancos que, naquela altura, abranguía os concellos de Fisterra, Cee, Corcubión, Camariñas, Muxía e parte de Vimianzo, xa que pouco tempo despois a Igrexa faría unha división eclesiástica deste amplo territorio en dous, Nemancos e Duio. Aínda que a revista representaba os intereses da devandita comarca, o certo é que tiña a administración en Santiago e era impresa en Betanzos.
Estaba dirixida por Baldomero Cores Trasmonte nos seus anos de universitario. De feito, o enderezo da publicación (Entremurallas, 9) era onde a súa familia rexentaba un hostal e alí tiña o seu cuarto de estudante. Nunha entrevista que lle fai Xosé Manuel Cambeiro para La Voz de Galicia (1/11/2008) dise que seu pai, revisor dos autocares Guillén que facían o traxecto a Santiago de Compostela, mercou o pequeno hotel Comercio ao que denominou A Nosa Casa, lugar ao que o poeta Aquilino Iglesia Alvariño denominou «consulado xeral do Partido Xudicial de Corcubión» e onde mesmo atoparían refuxio algúns dos fuxidos do Monte Pindo na posguerra.
Unicamente saíron tres números, aínda de que hai constancia de que estaba preparado o cuarto que nunca viu a luz. Os dous primeiros apareceron no ano 1953 e o terceiro e último en 1954. A revista desapareceu por mor das obrigas militares do seu director, desprazado a Ferrol para facer o servizo militar. Oscilaba entre as vintecatro e as vinteoito páxinas, con unha ou dúas para a publicidade. Nelas tiña unha serie de seccións de artigos de defensa local, rumor popular, páxina social, páxinas deportivas ou bibliografía da comarca, sempre co obxectivo de atender os intereses comarcais, para o que dispuña de correspondentes nas principais vilas e tamén en Bos Aires, que recollían as novas das sociedades de emigrantes da zona na capital arxentina. Estaba redactada maioritariamente en castelán, aínda que o galego tamén tiña unha certa presenza, nomeadamente nas páxinas poéticas. No tocante ás colaboracións literarias, mantiña unha sección fixa chamada «Página poética» na que se publican catro poemas en galego de Gonzalo López Abente, un texto de Xosé Fernández Ferreiro e dous de Consuelo Domínguez Rodríguez, que é cualificada como “nuestra rosaliana poetisa sexagenaria”, definición na que hai moito de esaxero. A prosa galega está representada por artigos de diferente temática, con traballo do propio López Abente, Salvador Lorenzana (pseudónimo de Fernández del Riego), Ben-Cho-Shey, Otero Pedrayo e Ramón Costa Suárez, ademais doutros textos en castelán de Aquilino Iglesia Alvariño, Francisco Mayán Fernández e o propio director da revista. Deles, unicamente o artigo de Abente trata un tema literario, pois reproduce fragmentos do seu discurso de ingreso na RAG intitulado «A terra e a poesía de Pondal». Finalmente, na sección reivindicativa “Rumor popular” reclámase, entre outras cousas, que se organicen uns xogos florais na comarca e que se lle faga unha homenaxe ós grandes poetas da zona, Labarta Pose e López Abente.
BIBLIOGRAFÍA Cfr. CC, GEG
Barreiro, X. R., “La revista de Cee”, La Voz de Galicia, 21-X-1995.
SUMARIOS
Nº 1 (1953)
Páx. 3: Índice de colaboracións literarias, fotografías, colaboracións económicas.
Páxs. 5-6: Editorial. (Sen asinar, a autoría debe ser do propio Baldomero Cores, presenta os obxectivos da revista e a súa vocación comarcal. Ao pé unha foto da Alameda de Cee)
Páx. 7: Viajeros ilustres. Tierras que dan cuerda al narrador. Por Rabanal Álvarez.
Páx. 8: Temas da Mariña. Por Ramón Otero Pedrayo.
Páxs. 9-10: Descubriendo la tierra. Canto al Valle de Lires. Por Manuel Domínguez Rodríguez.
Páxs. 10-11-12: La ría de Corcubión y tierra de Nemancos (Una desconocida comarca natural). Por Francisco Mayán Fernández. (continuará)
Páxs. 13-14: Defensa local. Sus y a ellos. (Sen asinar, novamente debe ser do propio Baldomero Cores. Con fotografía da Fundación Fernando Blanco que se reivindica para crear un Instituto Laboral)
Páxs. 14-15: Rumor popular. (Sete textos breves sen asinar, catro en galego e tres en castelán, todos eles de carácter reivindicativo)
Páxs. 15-16: Apoliticismo vilán. Por Ramón Costa Suárez. Datado en Buenos Aires (14-02-1953).
Páx. 17: Hay un merlo. Poema de Gonzalo López Abente (Foto do primeiro recheo de Cee, a carón da vella casa do concello)
Páxs. 18-19-20: El mito de una ría. Por Baldomero Cores Trasmonte.
Páxs. 20-21-22: Dinamismo popular. Tipos populares de Corcubión. Por Juan Romero Canosa.
Páxs. 20-21: Página social. (Sen asinar)
Páx. 21. Página deportiva. (Sen asinar)
Páxs. 22-23-24: Publicidade de establecementos de Cee, Muxía, Zas, Santiago de Compostela e A Coruña.
Nº 2 (1953)
Páx. 3: Índice de colaboracións literarias, fotografías, colaboracións económicas. Por primeira vez aparece Baldomero Cores Trasmonte como Director e inclúe unha listaxe de seis colaboradores en diferentes concellos da comarca.
Páx. 4: Editorial. (Sen asinar, a autoría debe ser do propio Baldomero Cores)
Páxs. 5-6-7: Viajeros ilustres. Mugía, santuario célebre. La Costa de la Muerte. Por Victoriano García Martí. (Publícase coa seguinte nota a rodapé: «Por ignorar la dirección accidental de este gran escritor gallego, nos vemos obligados, por su enorme interés para esta tierra, a reproducir estas líneas publicadas en un gran diario hispánico.»)
Páxs. 7-8: No confín do noroeste hispánico. Por Salvador Lorenzana.
Páxs. 9-10-11-12: Descubriendo la tierra. El Municipio de Cee. Por Baldomero Cores Trasmonte. (Fotografía da antiga praza do peixe, que nun atentado contra o patrimonio foi derrubada para construír o actual centro social da 3º idade)
Páxs. 13-14: Turismo mal dirigido. Por Alfonso García Garea
Páxs. 14-15: Olvido imperdonable. Por Elías Toba Lema.
Páx. 16: Página poética. Por Consuelo Domínguez Rodríguez.
Páx. 17: Pregaria. A oferta. Dous poemas de Gonzalo López Abente (Con nota a rodapé: «Quisiera el poeta publicar esta magnífica poesía en los días de la Barca, pero a NEMANCOS no le fué posible complacerle»)
Páxs. 18-19-20-21: La ría de Corcubión y tierra de Nemancos (Una desconocida comarca natural). Por Francisco Mayán Fernández. (continuará)
Páxs. 22-23-24: Defensa local. El testamento de Fernando Blanco de Lema. (Sen asinar)
Páx. 25: Rumor popular. (Nove textos breves sen asinar, tres en galego e seis en castelán, todos eles de carácter reivindicativo. Fotografía da rúa Fernando Blanco, hoxe parte da súa avenida)
Páxs. 26-27: Página social. (Sen asinar)
Páx. 27. Página deportiva. (Sen asinar)
Páx. 28: Publicidade de establecementos de Cee, Santiago de Compostela e A Coruña.
Nº 3 (1954)
Páx. 3: Índice de colaboracións literarias, fotografías, colaboracións económicas. Baldomero Cores Trasmonte como Director e inclúe unha listaxe de dez colaboradores en diferentes concellos da comarca e o poeta Gervasio Paz Lestón como colaborador desde Buenos Aires. Nas colaboracións gráficas Ventura Cores Trasmonte, debuxo, e La Noche, fotografía)
Páxs. 4-5: Editorial. (Sen asinar, a autoría debe ser do propio Baldomero Cores)
Páxs. 5-6: Viajeros ilustres. Mis recuerdos de Cée, Corcubión y Finisterre. Por Paulino Pedret Casado.
Páxs. 6-7: Nemancos por testigo. Por Aquilino Iglesia Alvariño.
Páxs. 7-8: As sardiñas. Por Ben-Cho-Shey.
Páxs. 8-9-10-11: Descubriendo la Tierra. Do corruncho finisterrán. Cabos e piñeiros. Por Gonzalo López Abente. (No remate do artigo abentiano un debuxo do escudo de Corcubión coa seguinte nota a rodapé: «Las armas del escudo y la enseña hablan de su historia. El mar nos dice de una perenne dedicación. El mar y la historia siempre unidos»)
Páxs. 12-13-14: Bibliografía referente a Nemancos. Por Baldomero Cores Trasmonte. (Realiza unha ampla listaxe de autores e publicacións con referencias a asuntos e temas comarcais)
Páxs. 15-16-17-18-19-20-21-22-23: La ría de Corcubión y tierra de Nemancos (Una desconocida comarca natural). Por Francisco Mayán Fernández. (continuará)
Páx. 24: Para los de Finisterre en América. Por Plácido Lizancos Santos.
Páx. 25: Defensa local. Senande aun no es Senande. Por Ángel M. Quintáns Bouza. (Fotografía de Corcubión)
Páx. 26: Página poética. Por Consuelo Domínguez Rodríguez.
Páx. 27: Vento mareiro. Poema de Xoxé (sic) Fernández Ferreiro (Datado: Nas miñas terras altas de Ramuin, 1953). Nocturno en aguas. Poema en castelán de Juan Pernas Leira.
Páx. 28: Rumor popular. (Fotografía da igrexa de Corcubión)
Páxs. 29-30: Página social. (Sen asinar)
Páx. 31. Página deportiva. (Sen asinar)
Páx. 32: Publicidade de establecementos de Cee, Santiago de Compostela, A Coruña e Madrid.
(As fotografías son da autoría de X. Carlos Rodríguez Pérez, agás a primeira do xornalista Xosé Ameixeiras)
Por parte, o xornalista Xosé Ameixeiras, co pseudónimo A. Lavandeira, acompañounos toda a xornada e publicou o pasado 25 de setembro na edición comarcal de La Voz de Galicia – Carballo outra cumprida crónica da xornada didáctica para profesorado G2303007 «Roteiro polos espazos vitais e literarios de Miro Villar en Cee», organizado polo Centro Autonómico de Formación e Innovación (CAFI), da man de X. Carlos Rodríguez Pérez.
Crónica | A viaxe de 70 mestres polos espazos vitais e literarios de Miro Villar, en Cee
25 sep 2023
«Fun acordar do encontro con notorio retraso atopando as cadeiras esquecidas no ocaso». Son versos de Miro Villar, que o sábado capitaneou unha profunda incursión polos lugares que inspiraron a súa poesía e a súa vida en Cee e entorno e na que participaron uns 70 profesores. A iniciativa foi levada a cabo polo Centro Autonómico de Formación e Innovación e tivo, en gran medida, aspecto de homenaxe ao poeta e ao seu círculo vital. «Roteiro polos espazos vitais de Miro Villar», era o título da convocatoria.
Arrincou a xeira no auditorio Baldomero Cores cunha recepción por parte da alcaldesa, Margarita Lamela, que fixo un resumo polo percorrido literario do vate. «Un dos nosos escritores máis sobranceiros», dixo. Como adiantou, os visitantes tiveron a oportunidade de facer un «achegamento a moitos deses recunchos especiais» que inspiraron ao intelectual ceense.
Víctor Castiñeiras, técnico de Cultura do Concello de Cee, fixo, a continuación, un ameno percorrido pola historia do pobo. Unha pequena vila pesqueira na que o encaixe tivo moita forza, que acolleu aos fomentadores de pesca cataláns, que foi destruída polos franceses e que tivo en Fernando Blanco o piar do seu desenvolvemento cultural e acabou medrando enriba dunha xunqueira.
Foi o propio Miro quen deu conta do proceso que levou ó levantamento do Monumento ás Liberdades (de Álvaro de la Vega), que tivo o precedente nunha homenaxe do Batallón Literario a Pedro Ozón, Norberto Recamán, Teófilo Mejuto, Florentino Canosa, Victoriano Blanco, José Lago, Perfecto Trasmonte, Jesús Chouza, Manuel García e Domingo López, sindicalistas de Carburos Metálicos fusilados no 36. Houbo en cada parada recital de poesías e referencias a feitos e acontecementos relativos á vida e obra do autor, quen lembrou á súa nai cuns versos do seu irmán Rafa: “Eu son de aquí, desta raíz de nogueira que fende o mar”. Seu pai morreu tendo o escritor pouco máis de dous anos. Atopou unha fotografía del como xogador de fútbol no arquivo de Ramón Caamaño. O grupo tamén puxo atención na escultura dedicada a Juan López, o médico de Toba.
A docería, a ferraxería, a vella casa do Concello e o cine España, onde de neno pasaba as tardes do domingo, serían outras referencias de Villar, antes de visitar o Museo da Fundación Fernando Blanco. Dirixiu Darío Areas o encontro cun dos maiores arsenais científicos e culturais que podía ter un instituto de finais do século XIX e principios do XX. Houbo paradas e recital tamén diante o Pazo do Cotón. A xornada matinal rematou no instituto Fernando Blanco, cunha visita guiada por Areas ao xardín botánico, con especial atención ao abeto grego máis grande de Galicia, un abeto do Cáucaso, un cedro do Atlas ou unha criptomeria.
O recordos do poeta ceense sobre o colectivo e os membros de Un Medio, o intercambio de novelas na barbaría de Manolo e as fecundas lecturas na biblioteca municipal gobernada por Ramón Senra estiveron moi presentes no paseo.
A xornada de tarde comezou na vella baleeira de Caneliñas, ese espazo desaproveitado que para Miro Villar esperta sentimentos encontrados, a loita pola defensa das baleas e a crise que levou o peche da factoría, que ben podería ser un museo, pero está abandonada. O mar lambía con suavidade as areas mentres os mestres admiraban o entorno maino da paisaxe. O cadoiro do Ézaro foi outro lugar de visita e recital que espertou a lembranzas do intento de salvar un espazo deteriorado polo embalse de Santa Uxía, onde «a fervenza do Xallas baixa louca con estrondo bradante de voz inxente e rouca».
En Corcubión, o escritor mergullouse no seu pasado laboral na vila e a súa relación con Darío Xohan Cabana, do que moito aprendeu, segundo recoñeceu. “El meteume o soneto no corpo”, afirmou. A capela do Pilar foi escenario de días de gloria do Batallón Literario. Dous dos seus membros, Modesto Fraga e Alexandre Nerium, acompañaron onte a Miro nos recordos e na poesía.
Ás sete da tarde, a tropa embarcou no María Elena, de Cruceros Fisterra, para percorrer a ría. Alexandre Nerium, atronou cos seus versos de mares revoltos e disertou sobre vellas historias de mariñeiros, co escandallo e co corno como elementos simbólicos dunha vida cargada de tradicións. Mentres, Miro ía provocando que os pasaxeiros recitasen os seus poemas de «Gameleiros» ao tempo que a bola incandescente do sol se mergullaba no Atlántico.
Ubaldo Cerqueiro publicou o pasado 26 de setembro no dixital Que Pasa Na Costa (QPC) unha crónica da xornada didáctica para profesorado G2303007 «Roteiro polos espazos vitais e literarios de Miro Villar en Cee», organizado polo Centro Autonómico de Formación e Innovación (CAFI), da man de X. Carlos Rodríguez Pérez.
Miro Villar debullou a espiña dorsal da súa vida
Este pasado sábado, uns 70 mestres acompañaron a Miro Villar un roteiro polos espazos máis emblemáticos da súa vida e obra. No marco dunhas xornadas formativas para mestres de todo o país, organizado polo Centro Autonómico de Formación e Innovación (CAFI, da man de Carlos Rodríguez Pérez), o poeta e mestre ceense no IES de Trazo, percorreu a espiña dorsal da súa poesía.
”Dicir que me sentín moi ben arroupado por Víctor, Darío, Modesto e Alexandre. Que varios dos profes participaron na lectura dos poemas. Que visitamos espazos da infancia e mocidade que xa non existen. Que houbo momentos para emotividade, lembrar pai e nai, Darío Xohán Cabana, que xa nin están. Que se portou o tempo e o mar e o solpor despediunos…”, debúllanos o emocionado protagonista despois dunha xornada máis que completa.
Miro preparou un completo informe de 68 follas para que os mestres fosen seguindo o fío. A xornada, que a cada parada incluía un apuntamento poético, comezou no auditorio Baldomero Cores lendo uns versos do seu irmán, Rafa Villar. De seguido, Víctor Castiñeira, fixo unha breve introdución histórica de Cee, antes de pasar a visitar o Monumento ás Liberdades de Álvaro de la Vega no Paseo Marítimo.
A Praza do Olvidofoi outra das obrigatorias paradas antes de pasar polo Museo Fernando Blanco con Darío Areas (vivan os colaboradores de QPC!), e aprender como se aprendía na antiga Escola das Nenas moito antes da era dixital. Parada na Alameda lembrando a esquecida Feira do Libro, e paso polo Pazo de Cotón antes de facer unha fonda parada no IES Fernando Blanco, onde Areas fixo un percorrido histórico e botánico.
Despois do xantar, visitaron as ruínas na baleeira de Caneliñas, e ao Coadoiro, a fervenza do Ézaro. Do Ézaro á Praza José Carrera de Corcubión, lembrando a Libraría Nerio que tanto lle prestaba a Miro.
De Corcubión desprazáronse ata Fisterra para coller o barco e vivir, coa BSO dos versos de Modesto Fraga e Alexandre Nerium, o triángulo máxico formado polo Monte Pindo, as Illas Lobeiras e o Faro Fisterra. Un achegamento inesquecible ao Batallón Literario da Costa da Morte.
Así de ben recolleu Carlos Rodríguez Pérez a xornada nestes fíos:
🚶♂️Botamos a andar a columna vertebral no 🗺️ G2303007 Roteiro polos espazos vitais e literarios de @MiroVillar en Cee’ Comezamos cos versos de Rafa Villar
A crónica viaxeira «De Cée a Mugía» de Francisco Mayán Fernández na revista Algo (1933)
Hai agora 90 anos a revista Algo. Ilustración popular publicou no seu número 212 (2 de setembro de 1933) a crónica viaxeira «De Cée a Mugía» de Francisco Mayán Fernández que se centra no mosteiro de Moraime e, sobre todo, no santuario de Nosa Señora da Barca.
Esta revista de ilustración e fotografía nacera en 1929 en Barcelona, primeiro co subtítulo Semanario ilustrado enciclopédico y de buen humor e logo xa co de Ilustración popular, e cesou durante a guerra civil, pois o seu derradeiro número é o 428 (1938). Estaba dirixida polo dramaturgo Manuel Jiménez Moya, tiña periodicidade semanal e aparecía os sábados nos quioscos.
Por volta de 1933 convocou un «Concurso de crónicas ilustradas de excursiones», cuxos textos non podían exceder das 1700 palabras e que deberían incluír fotografías “más de tres y menos de doce” que a Redacción se reservaba o dereito de poder recortar, compoñer ou suprimir. Tamén solicitaban que se detallase o itinerario e mesmo que se falase de fontes, casas para descansar ou facer noite… se esa información fose de importancia para que outras persoas puidesen realizar esa mesma viaxe. E polos dereitos de publicación do texto e das fotografías aboaban a cada autor a cantidade de 50 pesetas e para as tres crónicas máis votadas polos lectores un premio de 300 pesetas.
Francisco Mayán (Cee, 1916 – Lugo, 2010), daquela a piques de facer os seus 17 anos, envía a súa crónica que foi acollida e publicada o 2 de setembro de 1933, no que foi un dos seus primeiros traballos literarios e históricos. Non acadou ningún dos tres premios a maiores. As seis fotografías que acompañan a crónica «De Cée a Mugía» non levan autoría, mais con certeza pertencen á cámara de Ramón Caamaño (Muxía, 1908 – 2007), a quen identificamos a carón da Pedra da Barca, nun dos seus moitos autorretratos.
Deseguida reproduzo o texto:
«De Cée a Mugía»
Era una hermosa mañana del mes de junio. Nos acomodamos en un magnifico ómnibus y salimos del risueño pueblo de Cée con dirección a Mugía, la villa hermana, lugar del ensueño, de la leyenda, de la tradición y de la poesía, que rodeada de las gigantescas olas del Atlántico por un lado y elevadas montañas por el otro, se extiende majestuosa entre la ría de Camariñas por el este y la parroquia de Bardullas por el oeste.
El viaje fue delicioso: continuamente disfrutamos de un panorama ideal, típico de nuestra Galicia, lleno de salud y de aire puro; por aquí lindas casitas de campo; por allá encantadores valles y algún pueblecillo que. erguido entre los peñascos de la montaña, parecía dirigirnos su humilde mirada como suplicándonos detuviéramos nuestra vertiginosa marcha para contemplar sus ennegrecidos muros, testigos de miles de hechos que encierran todo un pasado de gloria y de valor.
Desde que partimos de Cée fuimos gozando de ese lindo espectáculo, que hace al alma salir de si misma para dirigirse al cielo, que, como envidioso de tanta belleza, te envuelve con el intenso azul de sus nubes, que parecen cimentarse en las elevadas crestas de los montes.
A los pocos kilómetros de recorrido, perdimos de vista el mar de nuestra costa, tranquilo y apacible, y continuamos entre la dulzura de una agradable y encantadora campiña.
Nos encontrábamos entusiasmados con el paisaje que aparecía ante nosotros, cuando después de recorrer diez y nueve kilómetros, divisamos allá en lo alto una elevada torre, coronada con férrea cruz, denotando que por allí pasó tambien no olvidada civilizacion: era el antiguo monasterio de San Julián da Moraime, que aun conserva su estilo románicobizantino del tercer periodo; era aquel suntuoso templo de benedictinos, destruido en 1105 por los «latimani» de la «Historia Compostelana», y diez años después asolado por el almirante de los almaoravides Ali-ben-Meinon; era, en fin, aquella histórica iglesia que por donación de Alfonso VII, hecha en 26 de septiembre al abad Ordoño, para premiar servicios prestados por éste en tiempos de guerra, se reedificó en 1119.
Nos apeamos del coche y penetramos en la solitaria mansión, cuyo interior, todo de cantería, compónese de tres naves y ábsides semicirculares, siendo el central cuadrado y moderno, conteniendo uno de los muros laterales arquerías ciegas de doble arco bajo, con otro mayor, con capiteles de hojas. El pórtico, de columnas laterales, adornadas por doce estatuas que aun conservan restos del policromado primitivo, además do denotar gran influencia compostelana, parece estar diciendo que su construcción data de mediados del siglo XII. Luego nos dirigimos al monasterio, que se encuentra a su lado; monasterio antiquísimo, del que comienza a hacerse mención a fines de la oncena centuria, cuando, en 1093, la condesa Argilona hace grandes donaciones al monasterio de Moraime y a su abad Honorio, al que más tarde doña Zoila donó la villa de Sartevagos y su hijo, Diego Froilaz, añadió, en 1122, la Iglesia de Duyo, perdiendo el repetido monasterio parte de sus posesiones per apoderarse de ellas el conde de Trastamara, quien no accedió al mandato de don Juan II, que ordenaba su restitución.
Contemplamos detenidamente sus restos, descubriendo por ellos la gran capacidad que tuvo en otros tiempos, y ya no pudimos detenernos más en la admiración de aquellas piedras memorables, porque al volver la vista, teníamos ante nosotros la ensenada de Merexo y no podíamos partir de allí sin deleitarnos unos momentos con su hermosura.
Abandonamos tanta belleza y reanudamos nuestro camino a Mugía, volviendo a ver otra vez el mar, pero no aquel mar apacible y tranquilo, sino el inmenso y embravecido, cuyas encrespadas olas chocaban y se rompían, convirtiéndose en blanca espuma, contra las empinadas rocas que tan magistralmente cantó en sonoros versos el excepcional López Abente:
Penedos, altos penedos — do Corpiño vixiante — sodes com’o meu amor — tristes, barudos e grandes.
Seguimos nuestra ruta y, por fin, llegamos a la hospitalaria Mugía; cruzamos aquel pintoresco pueblo, escondido en un rincón de esta costa brava, de la que hizo eco el gran poeta Ariosto en algunos cantos de su «Orlando furioso», y arribamos a las inmediaciones del santuario de Nuestra Señora de la Barca, extremo septentrional de la península alta y esquinada, conocida por «Cerro de Muxia», contra el que se estrellan los vientos del norte, rompiendo en las rocas de las orillas las ondas del mar, que continuamente cruzan gran número de navegantes, a los que Nuestra Señora de la Barca protege desde su santuario. Alto y severo divísase a lo lejos el faro del Villano que, compadecido de los seres que en los grandes trasatlánticos surcan los mares para buscar en lejanas tierras la codiciada fortuna, les señala el camino que ha de llevarles al término du su viaje.
El santuario posee una puerta principal orientada al poniente y otra lateral que da al norte; el techo es de pizarra, motivo por el cual los romeros que regresan de este santuario entonan una canción que dice:
Nosa Señora da Barca — ten o tellado de pedra; — ben poidera tel-o d’ouro — miña Virxe se quixera.
En la fachada principal se encuentran las bases para las torres, pero éstas no se han construido. El retablo del altar mayor es churrigueresco, de buena traza, obra, aproximadamente del siglo XIV, en cuyo centro se halla la venerada Virgen de la Barca, con su divino Hijo en el brazo derecho, teniendo un cetro en la mano izquierda; todo este conjunto yérguese sobre los hombros de un ángel, que está en medio de una embarcación que tiene por remeros a dos querubines con uno al timón, sosteniendo el último una carta que dice: «Quién como Dios». La imagen mide en total cuarenta y ocho centímetros.
En el templo hay cuatro altares laterales, habiendo sido dos de ellos dotados de retablos por el párroco, en 1859, y los otros dos, por su traza y pintura, parecen contemporáneos del altar mayor, uno, en el que se halla la imagen de la Virgen del Carmen y del arcángel San Miguel, fue erigido por un devoto en memoria de la aparición de la Madre de Dios al apóstol, y el otro fué también un regalo, viéndose en él esta inscripción: «Está consagrado a San Juan Bautista y a San Roque».
Al lado mismo de la epístola y del Evangelio, se conservan en dos sepulturas las cenizas de los condes de Maceda, que reedificaron el templo, leyéndose en la de al lado de la epístola: «Aquí yace doña María Teresa, condesa de Taboada, viuda del conde de Maceda, muerta en 1727 y trasladados sus restos en 1730», y en la de al lado del evangelio: «Aquí reposa don José Benito Lanzós, conde de Maceda, que falleció en 1725 y fué trasladado en 1730».
A partir del pontífice Clemente XI, en 1718, se concedieron al Santuario de la Barca innumerables indulgencias, que ganan los romeros que asisten a las peregrinaciones, y de los cuales hace referencia la historia, diciendo que llegó a tanto su número, que ya en el siglo XVI fué necesaria la construcción de un hospital en el extremo norte de la villa; hospital del que hoy no se conserva ningún vestigio; era costumbre continuar la peregrinación visitando al «Cristo de Fisterra»; de ahí que, al regresar, ya cumplidas las ofertas, entonasen esta copla.
Veño da Virxe da Barca, — veño d’abalar a pedra, — tamén veño de vos ver — Santo Cristo de Fisterra.
Visitamos «a pedra d’abalar e d’ os cadrises», fuentes de un sinnúmero de leyendas, y nuevamente pudimos contemplar el sublime espectáculo del mar embravecido, que, de vez en cuando, era surcado por una velilla blanca, cuya embarcación se mecía al acompasado son de aquellas enormes olas, tripulada por humildes pescadores que con su corazón henchido de fe y la mirada fija en el Santuario de Nuestra Señora de la Barca, no temen arrostrar los peligros de la lucha que diariamente tienen que sostener contra el furioso elemento para arrancar de su seno el pan de sus hijos.
Después de comer en las inmediaciones del Santuario, retornamos a Cée, y al recordar que todas estas peregrinaciones sirvieron de inspiración a multitud de poetas, vino a mi mente la composición de nuestra inmortal Rosalía de Castro que lleva por título «Nosa Señora da Barca», y aun sin querer se asomaban a mis labios aquellas dulcísimas estrofas:
¡Canta xente… canta xente — por campiñas e por veigas! — ¡Canta pol-o mar abaixo — ven camiño da ribeira!
Ramo de frores parece, — Muxia a das altas penas, — con tanta rosa espallada — n’aquela branca ribeira, — con tanto carabeliño — que reloce antr’as areas, —con tanta xente que corre, — que corre e se sarandea.
¡Bendita a Virxen da Barca, — bendita por sempre sea! — ¡Miña Virxen milagrosa — en que tantos se recrean! — Todos van por visitala, — todos alí van por vela, — na sua barca dourada, — na sua barca pequena.
FRANCISCO MAYÁN FERNÁNDEZ
FOTO 1: Aspecto de las encrespadas olas que chocan y se rompen, convirtiéndose en espuma, contra las empinadas rocas.
FOTO 2: Alto y severo divísase a lo lejos el faro del Villano.
FOTO 3: Vista de Mugía, lugar del ensueño, de la leyenda, de la tradición y de la poesía.
FOTO 4: Enorme roca oscilante llamada «d’abalar» que se encuentra en las inmediaciones del santuario.
FOTO 5: Imagen de Nuestra Señora de la Barca que se venera en la villa de Mugía.
FOTO 6: Piedra llamada «d’os cadrises» que según la leyenda tiene facultad de curar de esta enfermedad a los que pasen por debajo.
Deseguida reproduzo as sempre interesantes e completas crónicas das xornadas desta nosa viaxe cultural, asinadas co pseudónimo A. Lavandeira e escrita por un dos viaxeiros, o xornalista Xosé Ameixeiras, delegado da edición comarcal de Carballo do xornal La Voz de Galicia. Velaquí os textos, que tamén se pode ler no orixinal premendo nas dúas seguintes ligazóns:
As conferencias-bus do Semescom | Medio cento de persoas percorren dende hai uns días a Borgoña francesa
21 ago 2023
Do reino dos suevos ó dos bergundios. Así se titula a aventura viaxeira deste ano do Seminario de Estudos Comarcais da Costa da Morte (Semescom), que consiste nun detido percorrido pola Borgoña francesa. As aulas rodantes ou conferencias-bus profundizan este ano no coñecemento deste territorio moi relacionado coa Fisterra atlántica. De Borgoña eran os devanceiros por vía paterna do rei galego Alfonso VII, criado no mosteiro de San Xián de Moraime (Muxía). A outra conexión moi importante é Vézelay, onde comeza unha das catro vías de peregrinación xacobea medievais máis importantes con fin en Fisterra-Muxía.
A viaxe do Semescom arrincou o pasado xoves no aeroporto Rosalía de Castro de Santiago, se ben en Burdeos xa estaba á espera Pablo Bustelo, da axencia de viaxes Compostela Bus, que é quen tradicionalmente traslada aos viaxeiros do Semescom por Europa adiante. Entre viñedos, campos de millo e xirasois e vacas cherolesas pacendo pacificamente, o grupo realizou a súa primeira parada en Montluçon para mergullarse nas rúas medievais desta pequena cidade da Auvernia. E entre parada e parada, as conferencias-bus.
O presidente do Semescom, Xosé María Lema, vai debullando pouco a pouco a historia da Borgoña, datas e acontecementos para a historia deste territorio francés. Chus Barbeira, ademais de levar a cabo a principal tarefa de organizar a viaxe, tamén elaborou unha guía. Xela Cid disertou sobre as pedras volcánicas da área e o latinista e escritor Pepe Carballude fixo unha ampla introdución sobre a Guerra das Galias, que tivo como protagonista principal a Julio César, os enfrontamentos entre os galos e os romanos e as vidas duns e dos outros. Claro que a seguinte parada foi en Bribacte, unha cidade fortificada, desde donde César levaría preso a Roma ao gran líder galo Vercinxetorix, vencido en Alesia. O presidente Mitterrand proclamou o monte Beuvraiy, onde está Bribacte, Sitio Nacional o 17 de setembro de 1985.
Tamén moi vencellada coa presenza romana na Francia é Autun, outro lugar de parada, cos restos da súa muralla, o teatro e as portas que se conservan de cando Augusto decidiu crear esta cidade. Do medievo queda a catedral de San Lázaro, considerada unha das xoias do románico borgoñés. Os viaxeiros do Semescom, un medio cento como adoitan ser todos os anos, prestaron especial atención a Vézelay, situada no entorno da Montaña Negra, e punto de partida da Vía Lemosina pola ruta xacobea e que tamén pasa por Avallón, outra estación de parada do Semescom. Pasa por Limoges. O lugar de saída é a que foi abadia da Magdalena de Vézelay, onde empezaría tamén a Terceira Cruzada. Chega a ruta ao pobo vasco de Ostabat, onde se funde coa Vía Turonnensis e a VíaPodiensis. O grupo admirou o tímpano da igrexa e outras marabillas do templo e gozaron das rúas medievais, así como das cervexas e o café con xeo do hotel, bar e restaurante Le Compostelle. Nunha das portas da muralla da cidade figura unha placa que pon: Anne jubilaire compostellane. Velezay 1971.
Ata o venres
Esta fin de semana, a comitiva estableceuse en Dijon, capital da Borgoña e a «cidade dos cen campanarios», e continuará o su periplo ata o venres. As conferencias-bus seguirán con intervencións de, entre outros, Antón Losada, Rosa García Vilariño ou X. M. Penas Patiño o as sempre brillantes locucións sobre as reviravoltas da arte románica e gótica de Pablo Sanmartín. Da saúde do grupo encárgase o médico Xan Fernández Garrido.
Unha viaxe ao centro de Galicia polas campiñas da Borgoña
A. Lavandeira. Carballo / La Voz
O Semescom realizou un periplo pola rexión gala durante nove días, entre ducias de hectáreas de viñedos e de historia enraizadas en séculos
27 ago 2023
«Nunca en van, sempre en viño». Este é lema da catedral dos caldos da Costa de Ouro da Borgoña (Francia), o Château Clos-Vougeot, que alberga unha orde de cabalaría moi particular, a Confraría de Tastevin. É un templo da enoloxía histórica borgoñoa e unha das paradas do percorrido cultural que o Semescom realizou durante nove días pola rexión gala, pero quizais unha das más significativas. Unha viaxe ao corazón de Galicia polas campiñas da rexión francesa, nunha transfiguración perfecta das esencias galaicas.
O bus das conferencias do Seminario de Estudos Comarcais da Costa da Morte achegouse a un océano de 51 hectáreas de viñedos e a historia da produción vinícola enraizada en séculos. Unha inmersión nas formas e nas infraestruturas coas que os monxes elaboraban unha bebida con selo propio e de prestixio mundial. Recoñecidos personaxes da vida social e política mundial téñense achegado a este lugar para gozar e difundir as bondades dos caldos borgoñóns. Entre eles, Ronald Reagan, Vargas Llosa ou Catherine Deneuve, por citar algúns.
O venres pola noite chegaron ás súas casas os expedicionarios despois dunha xeira cargada de saberes, emocións, camaradería, fraternidade e moitos días de canícula. As aulas móbiles achegaron Galicia á Borgoña ou viceversa. Da Costa da Morte ou da Costa da Solpor á Costa de Ouro. Coas traducións de Rocío Romero e Mercedes Barbeira, os viaxeiros tiveron acceso ás explicacións das diversas guías. Rosa García lembrou como no 1920 o poeta Phíleas Lebesgue traducía ao francés O carreteiro do muxián Gonzalo López Abente, o autor que era quen de «casar as almas ca paixón». Manuel Chouza, noutra proposta sorprendente, fixo comparanzas sobre casos de licantropía entre Manuel Blanco Romasanta, de Esgos (Ourense), e o insólito caso da Besta de Gevaudan, a misteriosa fera francesa que chegou a cobrar ducias e ducias de vidas.
Nada foi indiferente ao grupo que viaxou a bordo do Compostela Bus, de Pablo Bustelo. Nas charlas das aulas, Lema Suárez, o presidente do Semescom, lembrou como o papa borgoñón Calixto II, irmán de Raimundo de Borgoña, pai do rei galego Alfonso VII, editou o popular Códice Calixtino, a enciclopedia do peregrino a Compostela.
En Dijon, a capital da rexión, non quedaron moitos espazos de interese por percorrer, dende o Pazo dos Duques, o Museo de Belas Artes, o circuíto da curuxa, sobre a que Penas Patiño deu a correspondente explicación; templos relixiosos ou barrios con edificacións medievais. Houbo un percorrido pola Borgoña profunda ou Suíza borgoñoa do Val de Ouche.
Unha historia xeolóxica
En Châteauneuf-en-Anxois, os viaxeiros percorreron rúas doutros tempos nas voltas dun vello castelo, e Antón Losada explicou, xunto á igrexa deste fermoso recuncho, a historia xeolóxica que deu lugar á Costa de Ouro e os valores dos chans para a produción de viño.
Auxerre recibiu ao grupo coa maxestade dos tres impoñentes templos e as súas torres adornando a beira do río Yonne. Na catedral de San Estevo, a cripta e os seus frescos con Cristo ao lombo dun cabalo espertaron a admiración de todos.
E na abadía románica de Fontenay, Patrimonio da Humanidade dende 1981, descubriron os rigores da sobriedade que imprimía a orde do Císter aos seus monumentos en aras de non xerar distraccións aos membros da comunidade.
Especial impacto causou a visita ao Hôtel-Dieu, un fabuloso centro hospitalario benéfico fundado no 1443 por Nicolás Rolin. Un inmoble nobre con tellado decorado que inspira grandiosidade no que se amosan as instalacións para o tratamento de enfermos pobres, capela, salas de enfermos de pago, cociña, farmacia e laboratorio e museo.
Un motivo moi axeitado para que Xosé María Lema lembrase a historia da gran liberal e benfeitora Juana de Vega.
Unha das últimas paradas foi en Périgueux, cos seus templos de inspiración veneciana, os restos do anfiteatro e o teatro romanos e impresionante Torre de Vésone, dedicada a deusa Vesunna.
A última noite transcorreu en Bilbao, onde celebraban a semana grande das festas. Un tsunami humano desbordou polas rúas. Algúns gozaron dun concerto de Rodrigo Cuevas na Plaza Nueva. A mañá do venres xa era posible deambular tranquilamente polo paseo fluvial sen unha alma.
E así tornou ao remate unha viaxe que, como comentou Xela Cid, no acto de despedida, transcorreu dende a prehistoria, pasando polo mundo romano, a arte románica, a gótica, as rutas de varias cidades, o viño e, en xeral, a historia, a literatura, a xeoloxía e moitos outros coñecementos de interese para un grupo que leva viaxando dende o ano 2006, baixo aquel entón da guía do arqueólogo francés Le Roux, como lembrou Xan Fernández Carrera na charla de clausura, onde houbo parabéns para todos cantos dunha maneira ou doutra interveñen no éxito dunhas rutas de gran fondo humano, cargadas de amizade e saberes.
Días antes atopeino pola rúa paseando co seu fillo na contorna do Museo do Pobo Galego e malia a súa crebada saúde coa súa sempiterna afabilidade díxome que ía marchar a Ortigueira onde tiña familia e falamos de que en setembro ou outubro había presentar a edición dun caderno poético da súa autoría e a ver se podíamos combinar para un café. Xa non vai ser. Unha mágoa profunda.
Abella, como o coñecíamos, era presenza habitual nas conmemoracións da memoria histórica (nomeadamente nos actos de lembranza dos asasinatos de Alexandre Bóveda e de Ánxel Casal) e tamén en moitos outros sarillos poéticos, sempre coa súa afabilidade e humildade por diante.
(Fotografía de Manuel Álvarez que acompaña o poema «Pólvera» do libro Gameleiros(2002), en fermosa edición xa descatalogada por Xerais)
Recibo unha sentida mensaxe do amigo guardés Manuel Álvarez:
«O noso amigo Jesús Martínez González Pólvera, da estirpe curtida e salgada dos mariñeiros da Guarda e da nosa familia do libro Gameleiros da que el forma parte para sempre, deixounos a semana pasada. Acompaña así a Carioca, Chelino, Quinón, Santamaría, Pela… Saúde e apertas, M»
Triste nova. Condolencias aos seus. Que a Terra lle sexa leve a este home do Mar!
“PÓLVERA”
No mar medran froiteiras e as mans do mariñeiro, mans de ferro, con fendas salgadas do traballo, collen xurelos de ollos cegos e escamas tona de prata, que relocen en cestos de esperanza; mentres o home interroga xa o día de mañá.
A reedición (ou edición revisada) da novela infantil O nariz de Fiz, publicada na colección Árbore da Editorial Galaxia, é un dos libros que se inclúen no «Catálogo de lecturas recomendadas para Educación Primaria», presentado así na páxina da editora.
Galaxia publica o seu «Catálogo de lecturas recomendadas para Educación Primaria»
O presente Catálogo de lecturas recomendadas para educación primaria de Editorial Galaxia quere proporcionar ás mestras, mestres, bibliotecarias e bibliotecarios dos centros escolares galegos e responsables dos clubs de lectura, unha selección de obras de referencia para o fomento da lectura na nosa lingua, a educación literaria e a comprensión lectora.
Na actualidade, o maior peso da formación dos futuros lectores e falantes da nosa lingua recae nos centros de ensino, polo que tentamos con esta guía facilitar o traballo dos educadores e educadoras. Mais tamén os pais e nais poden acudir a el para procurar lecturas para os seus fillos e fillas.
Unha selección de libros con algúns dos autores e autoras mías senlleiros da nosa LIX: Antía Yáñez, Carlos Labraña, An Alfaya, Paula Carballeira… Un feixe de historias atraentes para a rapazada e ilustrados con mestría e agarimo por algúns dos mellores ilustradores e ilustradoras da nosa terra: Luz Beloso, Fonso Barreiro, Eli García, Kristina Sabaite, Víctor Rivas ou Blanca Millán.
O catálogo organízase por idades, mais dun xeito flexible pois, a capacidade lectora de cada neno ou nena varía en función de moitos factores. Indícanse tamén os temas de referencia de cada libro: a diversidade, a familia, as diferenzas sociais, a tolerancia, a amizade, os trastornos do desenvolvemento, ao solidariedade, a identidade de xénero…
Ofrécense libros das temáticas e os xéneros máis variados, poesía, teatro, novela e xogos coa lingua. Cada lector ou lectora poderá atopar aquí un libro que o marcará para sempre e co que principiará a súa andaina polos vieiros da lectura.
Ademais, na web de Editorial Galaxia, tanto no apartado de materiais https://editorialgalaxia.gal/os-materiais/ como na ficha específica de cada un dos libros deste catálogo, a partir de setembro haberá unha detallada guía didáctica con exercicios, comentarios, recomendacións e actividades para os lectores e lectoras.
