«La cascata di Tivoli», Michael Wutky

(A imaxe superior é de autoría propia, con dispositivo móbil. Premer nas imaxes para agrandar o tamaño)
Cando calquera de nós visita un museo de arte e nunhas horas debe contemplar ducias e ducias de cadros as retinas rematan por estar sobreexpostas a tanta beleza e vanse facendo selectivas, deténdose xa só naquelas pinturas dos autores de máis sona ou a reparar noutras que nos chaman a atención por unha ou outra razón.
E a contemplación correspóndese con esta última. Na nosa recente viaxe a Firenze nos últimos días do pasado ano estivemos percorrendo máis unha vez as salas do Palazzo Pitti e na súa Galleria d’Arte Moderna, entre obras de prestixiosos pintores que se amorean ao chou e sen seguiren ningunha orde autorial ou cronolóxica, o que vén ser un dos encantos deste museo, nun dos amplos corredores batemos co cadro «La cascata di Tivoli», de Michael Wutky, aínda que alí aparece grafado como Michelle.
Fascinounos a súa forza, que nos lembraba o cadoiro ou fervenza do Xallas tal e como o coñecín na miña mocidade, con tremenda potencia no inverno, pois naquela altura aínda non se construíra o último encoro de Santa Uxía do Xallas, baixo a dirección do enxeñeiro e escritor Juan Benet, que daquela vivía nunha casa con galería fronte ao mar en Corcubión, xunto coa súa parella a poeta coruñesa Blanca Andreu. Os dous, ás veces só ela, viñan mercar a prensa á desaparecida libraría Nerios de Corcubión, onde eu lle botaba unha man aos seus propietarios noieses, a finada Ana Villanueva e Severiano Pérez Suárez.
Esta acordanza bateu na miña memoria e fíxenlle unha foto con dispositivo móbil (imaxe superior), pois raramente o uso de cámaras está permitido. Nada sabía eu do austríaco Michael Wutky (Krems an der Donau, 1739 – Viena, 1822/23), mais a rede reveloume que foi un pintor paisaxista de estilo Rococó, que se especializou nas escenas de paisaxes italianas, entre as que salientan os seus cadros sobre o volcán Vesubio, ou Vesuvio en napolitano, mesmo en estado de erupción. E entre as súas pinturas tamén hai varias que recollen as «cascatas de Tivoli», que eu non coñezo mais non debín andar moi lonxe cando en xullo de 1998 visitei a pequena localidade próxima a Roma onde o meu poemario Abecedario da desolación (Espiral Maior, 1997) recibiu o Premio de poesía Tívoli-Europa Giovani.
«La cascata di Tivoli» serviu de inspiración para Michael Wutky, mais a nosa Fervenza do Xallas (ou do Ézaro, porque hai quen di con razón que o río recibe o nome de Ézaro no seu último tramo e que así foi cartografado) serviume de inspiración no meu primeiro libro Ausencias pretéritas (Espiral Maior, 1992) para dous sonetos que falan desta paraxe.
(I)
Mírote na xanela nocturna perfilada,
nunha luz de cor cobre nacer de sombra espida
onde un silencio seco queima e calcina a vida
como lume de estiaxe que todo troca en nada.
Posúes corpo de dorna nun areal encallada
resistindo a cada onda das augas na batida,
mais inda pois con todo segues a ser belida
tal caravel abrindo na primeira luzada.
Mírote con desexo sexual que xa rebenta
do xeito que a fervenza do Xallas baixa louca
con estrondo bradante de voz inxente e rouca.
E sinto a brevidade de algo que me contenta
e despois logo amaina como a corrente apouca,
nas vésperas da ponte do Ézaro onde salouca.
(II)
Reloxo que non anda, Santa Uxía do Xallas,
aldea toda ancorada no século pasado,
vello xadrez con cadros de leiras con valado,
pasadelos arbóreos gornecidos con gallas.
Pretérita cadencia con que as horas atoallas,
compás, agulla louca, camposanto isolado,
leito de paraísos que non temos gustado,
paisaxe de palleiros pola estación das mallas.
Val de erótica fenda, xemido feminino,
partitura de orquestra no teclado dun piano,
pavillón a cuberto do queimor repentino,
herbal de sabas verdes onde amamos antano,
esfera luminosa que nos teus soños manda,
Santa Uxía do Xallas, reloxo que non anda.