Nese mesmo último número de Grial, Revista Galega de Cultura, 197 (xaneiro, febreiro, marzo 2013), do que falamos na anterior anotación, aínda se inclúe outra recensión da miña autoría que, baixo o título «Ler os nosos clásicos» fala en conxunto de dous interesantes estudos literarios: Vida e Obra de Francisco Añón. Antoloxía poética. Edición de Ramón Blanco e Vida e Obra de Manuel Leiras Pulpeiro. Antoloxía poética. Edición de Xurxo Martínez González e Armando Requeixo, ambos e dous publicados por Galaxia.
Deseguida reproduzo tamén esta recensión ao completo:
Ler os nosos clásicos
Vida e Obra de Francisco Añón. Antoloxía poética
Edición de Ramón Blanco
Vigo: Galaxia, Clásicos, 2012, 156 páxinas
Vida e Obra de Manuel Leiras Pulpeiro. Antoloxía poética
Edición de Xurxo Martínez González e Armando Requeixo
Vigo: Galaxia, Clásicos, 2012, 134 páxinas
Italo Calvino no seu imprescindible Por qué leer los clásicos (Tusquets, Marginales, 1993) sinala «Los clásicos son libros que ejercen una influencia particular ya sea cuando se imponen por inolvidables, ya sea cuando se esconden en los pliegues de la memoria mimetizándose con el inconsciente colectivo o individual».
A nosa é unha literatura nova (de quitado da lírica e prosa medievais) na que por clásicos adoitamos entender a creación do século XIX e das primeiras décadas do XX. Nestes parámetros podemos inserir a poesía do outiense Francisco Añón (1812-1878) e do mindoniense Manuel Leiras Pulpeiro (1854-1912), a quen debemos considerar clásicos, malia certo esquecemento que os reduce a uns parágrafos nos manuais de ensino, por teren un enorme predicamento no público lector da súa época e mesmo influencia nos escritores que lle foron contemporáneos.
A colección Clásicos de Galaxia, artellada con criterio divulgativo en coidados libros de peto, vén de os rescatar seguindo idéntico editorial, unha Introdución sobre a Vida e a Obra dos autores e unha xenerosa Antoloxía dos seus versos.
Aínda que o citado Italo Calvino subliñaba que «la introducción, el aparato crítico, la bibliografía hacen las veces de una cortina de humo para esconder lo que el texto tiene que decir y que sólo puede decir si se lo deja hablar sin intermediarios que pretendan saber mas que el», os limiares de Ramón Blanco no caso de Añón e de Xurxo Martínez González e Armando Requeixo no tocante a Leiras Pulpeiro lonxe de seren “cortinaxe de fume” axudan a contextualizar a obra e ofrecen interesantes propostas de lectura.
A Serra de Outes é patria común de Añón e do filólogo e poeta Ramón Blanco e iso translúcese nunha introdución que principia «Francisco Añón escribía poemas en galego cando case ninguén o facía», facendo fincapé en que sexa recoñecido como un dos precursores do noso Rexurdimento e que nos seus coetáneos obtivese a consideración de Patriarca das Letras Galegas, sen esquecer a súa presenza como personaxe na obra O divino sainete de Curros Enríquez.
Blanco compendia e actualiza con datos novidosos a tese de Fernando Bel Ortega Vida e obra de Francisco Añón (A Coruña, Fundación Barrié de la Maza, 1991) e percorre os episodios biográficos máis salientables da viad do poeta, sen esquecer os recoñecementos post-mortem entreos que sobrancea o Día das Letras de 1966 e a declaración de 2012 como Ano de Añón polo seu concello natal para conmemorar o bicentenario do natalicio. Son desvelados os anos de estudo e formación, rematados en Teoloxía e en Xurisprudencia, e a súa participación no provincialismo e nas tertulias literarias e políticas, así como a escrita dos primeiros poemas e as influencias do seu estro (o ilustrado Feijoo ou o luso Camões), esparexidas en xornais, revistas ou folletos, que dificultaron a compilación da súa obra.
Alén diso, Blanco trata de botar luz sobre episodios enigmáticos como as súas estadías en Lisboa, onde chegou a ser libreiro, as viaxes por Europa e os seus anos en Madrid e Sevilla. Porén, serán os Xogos Florais da Coruña de 1861 os que o consagran como autor na nosa lingua, co premio ao himno “A Galicia”, publicado no memorable Álbum de la Caridad.
Para Blanco «debeu ser o primeiro poeta galego que escribiu ‘Nova York’ nun verso», pois foi o escritor máis cosmopolia do Rexurdimento, mais de quitado da súa presenza en xornais e revistas ou nas antoloxías poéticas da época houbo que agardar a despois da súa morte para ollar a súa poesía nun libro, coa compilación que realiza Martínez Salazar en 1889. Finalmente, Blanco realiza unha antoloxía dos seus poemas en galego e en castelán, na que non faltan os textos máis (re)coñecidos de Añón.
Xurxo Martínez e Armando Requeixo seguen criterios semellantes con Leiras Pulpeiro. Tamén dan conta detallada da súa formación académica e dos ataques clericais que recibía na moi católica cidade de Mondoñedo aquel médico republicano e federalista, que forza virou tamén anticlerical.
Alén de ser masón, na loxia Vallibria, e da súa notable actividade, tamén tivo unha considerable acción intelectual, malia ser remiso a publicar. En vida só saíu o seu libro Cantares gallegos (1911), mentres a súa poesía tamén andaba esparexida en xornais e revistas. A súa autocrítica debeu ser fonda, non só pola escasa preocupación á hora de ser editado, senón mesmo por rexeitar ser nomeado académico de número da RAG en 1905.
A súa obra acadou máis sona despois da súa morte, tendo como momentos máis excelsos o proxecto inconcluso de Antón Villar Ponte por xuntar os seus versos, pois só saíu Obras completas. Tomo I. Poesías (1930), a compilación case total que realizou Xosé Luís Franco Grande corenta anos despois en 1970 ou a publicación das Obras completas (Sálvora, 1983) en edición de Alonso Montero logo de se lle dedicar o Día das Letras nese ano e a Poesía galega completa (Sotelo Blanco, 1984) que preparou Ramón Reimunde.
Para Martínez e Requeixo «Leiras Pulpeiro sentíase poeta do pobo», e en particular da súa tribo mindoniense, o que explicaría as seis liñas temáticas: costumista e etnográfica; social e cívica; patriótica e identitaria; moral e satírica; amorosa e sicalíptica e intimista e elexíaca, que os antologadores debullan polo grao, antes de salientar os recursos orais e populares da súa poética e a vizosidade dialectal do seu léxico mariñao.
Un breve capítulo analiza a peculiaridade das súas traducións, a prosa e a recolla de cantigueiros, así como a escasa escrita en castelán, antes de nos ofrecer unha comprida escolla da súa poesía en galego, na que tampouco faltan os seus versos máis sobranceiros, desta volta acompañados no remate dun Glosario a todas luces preciso para enriquecer a nosa lectura.
Se Italo Calvino lembrou que «Los clásicos son esos libros que nos llegan trayendo impresa la huella de las lecturas que han precedido a la nuestra, y tras de si la huella que han dejado en la cultura o en las culturas que han atravesado (o más sencillamente, en el lenguaje o en las costumbres). Esto vale tanto para los clásicos antiguos como para los modernos», a recuperación da poesía selecta de Añón e de Leiras Pulpeiro camiña nesa dirección de respecto pola lingua e a cultura de noso.
Miro Villar
crebas twitter
-
Artigos recentes
- Lectura no Pico Sacro do poema “Apuntamentos para unha «Alba de Groria»” no Roteiro polos espazos vitais e literarios de Castelao na Estrada
- Entender para vivir, un libro e un recital para lembrar a escritora coruñesa Luísa Villalta
- «Viaxe ao Norte de Alemaña e cidades da Hansa». As crónicas do xornalista e viaxeiro Xosé Ameixeiras
- «Reivindicación dun legado poético da Costa da Morte», artigo en Grial 242
- Lanzamento da edición facsimilar de Estebo, de Xosé Lesta Meis, co estudo introdutorio “Unha voz crítica da emigración galega a Cuba” da miña autoría (Obra de libre descarga)
Categorías
- Antoloxías
- Arte
- Autografías
- Banda deseñada
- Biografía
- Cinema
- Congresos
- Contos
- Documental
- Efemérides
- Encontros
- Ensaio
- Entrevistas
- Epistolarios
- Estudos literarios
- Exposicións
- Fotografía
- Gravacións
- Historia
- Humor
- Infantil
- Lendas e mitos
- Lingua
- Literatura medieval
- Manifestos
- Manuscritos
- Memoria Literaria
- Música
- Narrativa
- Obituarios
- Poesía
- Política
- Premios
- Presentacións
- Radio
- Recensións
- Roteiros
- Sen categorizar
- Teatro
- Televisión
- Tradicións
- Versións ou traducións
- Xornadas
- Xornalismo
Comentarios recentes
- Moita saúde, moita poesía e moita felicidade no 2024 | crebas.gal en Que a Terra che sexa leve, Pólvera
- “De rosa antiga” | Tirar do fío en Recensión a De rosa antiga. 50 anos de Poesía (1972–2022), de Helena Villar Janeiro, en Grial 237
- Recensión da antoloxía Ara do mar. Poesía a Fisterra, compilada por Alexandre Nerium, en Grial 232 | crebas.gal en Artigo en QPC (XCIII): A potencia simbólica do topónimo Fisterra
- Florencio Delgado en 12 ligazóns e 2 vídeos | A profa en Unha lectura de Galicia infinda, de Florencio Delgado Gurriarán
- «A Pontragha», un poema para o libro Chegadas, Saídas. O antigo camiño de ferro Santiago de Compostela – A Coruña, de Manuel Pazos Gómez | crebas.gal en «A Pontragha», un poema inédito na GaZeta (Revista de Agrupacións Poéticas de Base)
Histórico
- Outubro 2024 (1)
- Setembro 2024 (1)
- Agosto 2024 (1)
- Xullo 2024 (3)
- Xuño 2024 (1)
- Maio 2024 (3)
- Marzo 2024 (1)
- Febreiro 2024 (1)
- Xaneiro 2024 (1)
- Decembro 2023 (2)
- Novembro 2023 (1)
- Outubro 2023 (3)
- Setembro 2023 (1)
- Agosto 2023 (3)
- Xullo 2023 (3)
- Xuño 2023 (1)
- Maio 2023 (1)
- Abril 2023 (1)
- Marzo 2023 (3)
- Xaneiro 2023 (2)
- Decembro 2022 (2)
- Novembro 2022 (1)
- Outubro 2022 (3)
- Setembro 2022 (2)
- Agosto 2022 (1)
- Xullo 2022 (4)
- Xuño 2022 (2)
- Maio 2022 (10)
- Abril 2022 (2)
- Marzo 2022 (1)
- Febreiro 2022 (4)
- Xaneiro 2022 (6)
- Decembro 2021 (2)
- Outubro 2021 (1)
- Setembro 2021 (3)
- Agosto 2021 (1)
- Xullo 2021 (4)
- Maio 2021 (2)
- Abril 2021 (1)
- Marzo 2021 (1)
- Febreiro 2021 (3)
- Xaneiro 2021 (6)
- Decembro 2020 (9)
- Novembro 2020 (8)
- Outubro 2020 (2)
- Setembro 2020 (3)
- Agosto 2020 (2)
- Xullo 2020 (3)
- Xuño 2020 (1)
- Maio 2020 (6)
- Abril 2020 (6)
- Marzo 2020 (5)
- Febreiro 2020 (1)
- Xaneiro 2020 (5)
- Decembro 2019 (3)
- Novembro 2019 (2)
- Outubro 2019 (6)
- Setembro 2019 (5)
- Agosto 2019 (3)
- Xullo 2019 (4)
- Xuño 2019 (2)
- Maio 2019 (6)
- Abril 2019 (5)
- Marzo 2019 (4)
- Febreiro 2019 (2)
- Xaneiro 2019 (6)
- Decembro 2018 (3)
- Novembro 2018 (3)
- Outubro 2018 (6)
- Setembro 2018 (6)
- Agosto 2018 (6)
- Xullo 2018 (8)
- Xuño 2018 (10)
- Maio 2018 (9)
- Abril 2018 (2)
- Marzo 2018 (11)
- Febreiro 2018 (5)
- Xaneiro 2018 (8)
- Decembro 2017 (4)
- Novembro 2017 (2)
- Outubro 2017 (7)
- Setembro 2017 (7)
- Agosto 2017 (13)
- Xullo 2017 (7)
- Xuño 2017 (6)
- Maio 2017 (6)
- Abril 2017 (6)
- Marzo 2017 (8)
- Febreiro 2017 (11)
- Xaneiro 2017 (5)
- Decembro 2016 (8)
- Novembro 2016 (7)
- Outubro 2016 (10)
- Setembro 2016 (12)
- Agosto 2016 (13)
- Xullo 2016 (7)
- Xuño 2016 (12)
- Maio 2016 (18)
- Abril 2016 (18)
- Marzo 2016 (9)
- Febreiro 2016 (15)
- Xaneiro 2016 (16)
- Decembro 2015 (11)
- Novembro 2015 (21)
- Outubro 2015 (7)
- Setembro 2015 (7)
- Agosto 2015 (2)
- Xullo 2015 (13)
- Xuño 2015 (5)
- Maio 2015 (13)
- Abril 2015 (17)
- Marzo 2015 (17)
- Febreiro 2015 (17)
- Xaneiro 2015 (8)
- Decembro 2014 (16)
- Novembro 2014 (4)
- Agosto 2014 (4)
- Xullo 2014 (3)
- Xuño 2014 (2)
- Maio 2014 (4)
- Abril 2014 (8)
- Marzo 2014 (8)
- Febreiro 2014 (20)
- Xaneiro 2014 (9)
- Decembro 2013 (18)
- Novembro 2013 (7)
- Outubro 2013 (15)
- Setembro 2013 (29)
- Agosto 2013 (13)
- Xullo 2013 (20)
- Xuño 2013 (9)
- Maio 2013 (19)
- Abril 2013 (25)
- Marzo 2013 (20)
- Febreiro 2013 (23)
- Xaneiro 2013 (22)
- Decembro 2012 (20)
- Novembro 2012 (12)
- Outubro 2012 (12)
- Setembro 2012 (16)
- Agosto 2012 (25)
- Xullo 2012 (26)
- Xuño 2012 (19)
- Maio 2012 (41)
- Abril 2012 (35)
- Marzo 2012 (38)
- Febreiro 2012 (34)
- Xaneiro 2012 (40)
- Decembro 2011 (39)
- Novembro 2011 (47)
- Outubro 2011 (43)
- Setembro 2011 (43)
- Agosto 2011 (34)
- Xullo 2011 (31)
- Xuño 2011 (3)
Meta