De Pondal ao Batallón Literario (120 anos de poesía na Costa da Morte), en Google Earth


(Premer na imaxe para agrandar o tamaño)
Por volta de 2006, o poeta fisterrán Modesto Fraga e mais eu demos cabo á antoloxía panorámica intitulada De Pondal ao Batallón Literario (120 anos de poesía na Costa da Morte), que Sotelo Blanco co-editaría coa Asociación Neria andando xa o 2009.
A raíz da súa difusión, Manuel Gago, do Consello da Cultura Galega, elaborou unha edición xeográfica para Google Earth (á que aínda se pode acceder e descargar de balde) no portal culturagalega.org, que se subiu á rede o 16 de setembro do mesmo 2009. A nova levaba esta presentación:
«Esta é unha versión xeográfica para Google Earth desta antoloxía poética. Non figuran todos os poemas, senón aqueles nos que hai referencias xeográficas concretas da Costa da Morte.
A primeiros de mes falamos da publicación De Pondal ao Batallón Literario. 120 anos de poesía na Costa da Morte, unha estensa antoloxía editada por Miro Villar e Modesto Fraga que reivindica esta franxa litoral como paisaxe literaria. E culturagalega.org quixo experimentar con ela, ofrecéndovos o que cremos que é un dos primeiros poemarios en Google Earth, para que compares a paisaxe cos versos dos poetas».
Canda ela vai unha ligazón onde descargar de balde o KMZ que dá acceso, con só termos instalado nos nosos computadores o Google Earth, tamén libre.
Manuel Gago fixo unha escolla entre todos os poemas e mesmo agrandou o concepto de Costa da Morte que Modesto Fraga e mais eu defendemos no prólogo, pois situou as estremas polo Norte na cidade coruñesa, co poema de Rafa Vilar «Porto da Coruña, ano mil novecentos e poucos», e polo Sur en Muros, co poema de Marilar Aleixandre «Monte Louro».
Velaquí a nosa Introdución a De Pondal ao Batallón Literario (120 anos de poesía na Costa da Morte):
INTRODUCIÓN
Mais aos que atormenta
un estro soberano,
coma todo que trague
o seu tempo contado,
non intentés, non intentés detelos,
que son aves de paso.
Eduardo Pondal
Esta antoloxía panorámica nace co obxectivo de xuntar nas súas páxinas a todos os escritores e escritoras da Costa da Morte, unha compilación que nos leva desde Eduardo Pondal (Ponteceso, 1835) deica María Lado (Cee, 1979). É un percorrido poético que se inicia no libro Queixumes dos pinos (1886), aínda que Pondal xa era poeta en galego moito antes, e que remata neste ano 2006 que andamos, conformando un traxecto de cento vinte anos de poesía galega neste territorio mítico. Moito se ten escrito sobre a Costa da Morte e mesmo se ten polemizado sobre os seus límites, daquela optouse pola opción máis seguida e que acada un maior consenso, aquela que entende que a Costa da Morte é un espazo xeográfico que vai dende as Illas Sisargas en Malpica de Bergantiños ata a península de Fisterra. Desta maneira comprendería os concellos das comarcas de Fisterra, tamén chamada Nemancos, (Fisterra, Corcubión, Cee, Dumbría e Muxía), da comarca Terra de Soneira (Camariñas, Vimianzo e Zas) e do Bergantiños costeiro (Laxe, Cabana, Ponteceso e Malpica). Fóra quedarían terras estremeiras como Carnota e Muros polo banda do Sur ou tamén Carballo, A Laracha, Arteixo e A Coruña pola banda do Norte.
Alén diso, neste territorio son numerosos os autores e autoras, moitos deles con obra dispersa, polo que esta antoloxía unicamente recolle a todos os poetas que teñan publicado cando menos un libro individual de versos en lingua galega ou que teñan a súa obra recompilada, no caso dos máis antigos (Victorino Abente, Paz Lestón ou Teodoro Morgade). Todos e todas son orixinarios destas terras ou teñen unha forte compoñente familiar e de afectos con este territorio, isto explicaría a presenza de Evaristo Martelo Paumán, que foi señor das Torres de Vimianzo e que era fillo de laxenses, de Marilar Aleixandre, enraizada en Toba (Cee), de Serxio Iglesias ou de Suso Bahamonde, todos tres nados fóra mais cunha enorme e indiscutible vinculación con este territorio. A propia María Lado, que naceu nun taxi coma ela propia sempre confesa, non podería figurar aquí se non fosemos flexibles neste criterio, do que unicamente se responsabilizan os compiladores deste volume. Porén, non debe resultar estraño o feito de ficaren fóra outros autores e autoras que habitaron ou habitan a Costa da Morte, por teren ao noso xuízo un menor e mesmo circunstancial fío umbilical con esta paraxe.
No caso dos poetas vivos son os propios autores e autoras os que fixeron a escolla dos textos que se publican nestas páxinas, mentres que Miguel Anxo Mato Fondo fixo a escolma de Eduardo Pondal, Xosé Manuel Varela antologou a Enrique Labarta Pose, Miro Villar fixo o propio coa obra de Victorino Abente, Gonzalo López Abente, Evaristo Martelo Paumán, Xervasio Paz Lestón e Antón Zapata García, e, finalmente, Xosé María Rei Lema colaborou con este proxecto para se encargar de peneirar os versos de Manuel Caamaño Devesa e Teodoro Morgade.
A orde que se segue é sempre cronolóxica, tendo en conta a data de nacemento do autor ou autora, e independentemente da importancia da súa produción foron reservadas oito páxinas de texto para cada poeta. De existiren erros ou omisións, a responsabilidade é exclusiva dos compiladores desta antoloxía.
Velaquí estas voces que ecoaron ou aínda ecoan nas terras da Costa da Morte. Cento vinte anos contemplan o seu estro poético, dende Pondal ata os que poderían ser os seus netos e os seus bisnetos, catro xeracións humanas que no futuro inmediato han deixar paso a outras máis novas con libro individual, moitas delas agora esparexidas en boletíns, fanzines ou revistas.
Velaquí pois o pasado e o presente poético da Costa da Morte. O futuro aínda está por escribir.
MODESTO FRAGA e MIRO VILLAR

Esta entrada foi publicada en Antoloxías, Poesía, Roteiros. Garda a ligazón permanente.