Sempre leo con interese os artigos do amigo antropólogo muxián Manuel Vilar Álvarez, compañeiro de angueiras desde hai uns trinta anos cando menos. No seu último artigo no dixital terraetempo fai unha reflexión e unha esculca sobre a presenza do termo “crebas” nalgúns territorios da Costa da Morte e na Gran Bretaña, alén de falar do meu poemario As crebas e das razóns do veto que sufrín na recente Feira do Libro de Cee tan comentado nesta bitácora. Reproduzo o texto completo:
«A palabra creba ten agora notable presenza no noso idioma e non só como efecto de crebar. As crebas son os restos, o refugallo, que o mar deposita nos areais, nas arnelas e nos coídos, especialmente cando o vento vira á travesía, e que algunha xente recolle para volver utilizar dándolle un uso distinto ao orixinal ou moi distinto.
Debe ser creba unha palabra fisterrá (pido perdón por esta incursión no campo da filoloxía) que agora se expande e populariza, e niso algo teñen que ver os poetas e escritores desta zona que a utiliza con frecuencia, así como outros artistas plásticos. Mais eu nunca escoitara até hai pouco esta palabra nesta acepción mariña. Sempre escoitara que as cousas que aparecían especialmente nas praias e nos coídos non tiñan nome, simplemente se dicía “botounas o mar”, “tróuxoas o mar” ou “tirounas o mar”, mesmo os cadáveres, pois cando un mariñeiros afogaba e o seu corpo desaparecía dise que “a de botalo o mar ós nove días”.
Neste agosto estiven por Touriñán falando cos vellos de alí e tampouco lles era coñecida esta palabra, pese a que eles tamén ían mirar o que “botaba o mar”, aínda que o que máis aproveitaban era o argazo para estercar as leiras. Tamén hai quen fala dos raqueiros, palabra que pode proceder do inglés wrecker, pero entendo que entra a través do español. En Camariñas mesmo había un proxecto para crear o museo das crebas.
En Laxe, conversando con vellos mariñeiros faláronme do “matute” ou “ese vai ao matute”, por un que ía mirar pola costa para recoller estes refugallos do mar. Mais matute tamén é unha persoa á que lle teñen pouco aprezo, “que vale pouco”. Nesta vila, que foi porto histórico da Terra de Soneira e agora está encadrada na de Bergantiños, tamén escoitei as palabras “chona” e “chonero” para referirse á xente que ía ao mar ocasionalmente, ou como me dixo un mariñeiro: “si che faltaba un [mariñeiro] collías un chonero”. Estes “choneros” tamén ían ao porto cando había que embarcar madeira, entón eles apiñábana no peirao cando traíana os dos serradoiros á espera de cargala nos barcos. Facían, pois, traballos ocasionais para sobrevivir, “eran tempos de muita fame”, dime un vello mariñeiro. Hoxe volve haber “choneros”, mesmo “legais”, son os contratados polas axencias privadas de emprego.
En varias zonas de Gran Bretaña tamén se fala da “colleita do mar” e en sitios, como nas Hébridas, isto notábase mesmo na paisaxe. Nas zonas máis expostas e propicias para os naufraxios facían os muros das leiras con madeira procedentes dos barcos, mentres onde o mar bota pouca cousa os labregos tiñan que arrincar a pedra para choer as paredes que protexía e delimitaban as súas propiedades.
E lembro o primeiro día de campaña electoral das municipais de 1983. Aquel día houbera no mar un forte temporal e o areal de Nemiña (Muxía) apareceu totalmente ocupada por madeira tropical. Seguramente o temporal varreuna da cuberta dalgún barco. Todos os veciños da zona fomos con tractores a carrexar táboas para as casas, moitos fixeron portas e mobles con elas, ninguén foi aos mitins ese día, nin os candidatos.
Pero agora estamos en tempo de verán e o mar non bota nada, tan só lixo nas praias. Non quería falar das crebas do mar, senón doutras crebas menos materiais. Resulta que o poeta ceense Miro Villar acaba de sacar un poemario con este título: As Crebas. Un poemario no que non hai crebas mariñas e si crebas simbólicas ou que teñen que ver cos sentimentos persoais.
O libro viña tendo unha vida normal: sae á luz porque gañou un premio, o XIII premio de poesía Concello de Carral, foi presentado en Compostela con gran afluenza de público, tamén foi presentado no Pindo e en Muxía. Sen embargo o autor non foi invitado -isto é un eufemismo- a presentalo na feira do libro da súa vila natal, feira que se celebra na semana das súas festas patronais, que son o 15 de agosto. Son as festas da virxe da Xunqueira, chámase así porque a lenda di que a virxe apareceu no fondo da ría no medio dunha xunqueira, unha creba máis. De ter que aparecer agora tería que chamarse “a virxe do Recheo”, porque a xunqueira foi engulida pola especulación.
Mais volvamos ás crebas poéticas. Sen información oficial, pero si oficiosa, todo indica que o autor foi vetado polo alcalde, Ramón Vigo Sambade, imputado no sumario da “Operación Orquestra”. Ao alcalde, tamén presidente da Asociación Neria, non lle debeu gustar que un vello compañeiro de escola rexeitase un premio simbólico, o faro Nerio, e que acompañase o rexeitamento cunha denuncia da corrupción. A subida en votos deulle azos para campar sobre a legalidade democrática e entender as institucións públicas como particulares.
E o poeta demostrou que temos que seguir sendo críticos, especialmente críticos en tempos poucos propicios. Os psiquiatras americanos inventaron a palabra “drapetomania” para falar dunha condición de desorde mental que afectaba aos escravos negros que fuxían das amabilidades do seu servizo e procuraban a liberdade. Mellor estarían ás ordes do amo branco.
Ante o silencio de moitos diante de formas cando menos pouco democráticas, un pregúntase se non teremos medo a procurar a liberdade e optamos por seguir vivindo baixo a benevolencia do poder. E neste contexto a cultura segue sendo un campo de conflitos, especialmente agora cando todo parece indicar que funciona máis ben como un valor de cambio e non como algo que ten que axudar á construción dunha sociedade mellor».
crebas twitter
-
Artigos recentes
- Entender para vivir, un libro e un recital para lembrar a escritora coruñesa Luísa Villalta
- «Viaxe ao Norte de Alemaña e cidades da Hansa». As crónicas do xornalista e viaxeiro Xosé Ameixeiras
- «Reivindicación dun legado poético da Costa da Morte», artigo en Grial 242
- Lanzamento da edición facsimilar de Estebo, de Xosé Lesta Meis, co estudo introdutorio “Unha voz crítica da emigración galega a Cuba” da miña autoría (Obra de libre descarga)
- «Gaza on fire / Xenocidio televisado», poema na antoloxía de solidariedade Cantos de dor e liberdade
Categorías
- Antoloxías
- Arte
- Autografías
- Banda deseñada
- Biografía
- Cinema
- Congresos
- Contos
- Documental
- Efemérides
- Encontros
- Ensaio
- Entrevistas
- Epistolarios
- Estudos literarios
- Exposicións
- Fotografía
- Gravacións
- Historia
- Humor
- Infantil
- Lendas e mitos
- Lingua
- Literatura medieval
- Manifestos
- Manuscritos
- Memoria Literaria
- Música
- Narrativa
- Obituarios
- Poesía
- Política
- Premios
- Presentacións
- Radio
- Recensións
- Roteiros
- Sen categorizar
- Teatro
- Televisión
- Tradicións
- Versións ou traducións
- Xornadas
- Xornalismo
Comentarios recentes
- Moita saúde, moita poesía e moita felicidade no 2024 | crebas.gal en Que a Terra che sexa leve, Pólvera
- “De rosa antiga” | Tirar do fío en Recensión a De rosa antiga. 50 anos de Poesía (1972–2022), de Helena Villar Janeiro, en Grial 237
- Recensión da antoloxía Ara do mar. Poesía a Fisterra, compilada por Alexandre Nerium, en Grial 232 | crebas.gal en Artigo en QPC (XCIII): A potencia simbólica do topónimo Fisterra
- Florencio Delgado en 12 ligazóns e 2 vídeos | A profa en Unha lectura de Galicia infinda, de Florencio Delgado Gurriarán
- «A Pontragha», un poema para o libro Chegadas, Saídas. O antigo camiño de ferro Santiago de Compostela – A Coruña, de Manuel Pazos Gómez | crebas.gal en «A Pontragha», un poema inédito na GaZeta (Revista de Agrupacións Poéticas de Base)
Histórico
- Setembro 2024 (1)
- Agosto 2024 (1)
- Xullo 2024 (3)
- Xuño 2024 (1)
- Maio 2024 (3)
- Marzo 2024 (1)
- Febreiro 2024 (1)
- Xaneiro 2024 (1)
- Decembro 2023 (2)
- Novembro 2023 (1)
- Outubro 2023 (3)
- Setembro 2023 (1)
- Agosto 2023 (3)
- Xullo 2023 (3)
- Xuño 2023 (1)
- Maio 2023 (1)
- Abril 2023 (1)
- Marzo 2023 (3)
- Xaneiro 2023 (2)
- Decembro 2022 (2)
- Novembro 2022 (1)
- Outubro 2022 (3)
- Setembro 2022 (2)
- Agosto 2022 (1)
- Xullo 2022 (4)
- Xuño 2022 (2)
- Maio 2022 (10)
- Abril 2022 (2)
- Marzo 2022 (1)
- Febreiro 2022 (4)
- Xaneiro 2022 (6)
- Decembro 2021 (2)
- Outubro 2021 (1)
- Setembro 2021 (3)
- Agosto 2021 (1)
- Xullo 2021 (4)
- Maio 2021 (2)
- Abril 2021 (1)
- Marzo 2021 (1)
- Febreiro 2021 (3)
- Xaneiro 2021 (6)
- Decembro 2020 (9)
- Novembro 2020 (8)
- Outubro 2020 (2)
- Setembro 2020 (3)
- Agosto 2020 (2)
- Xullo 2020 (3)
- Xuño 2020 (1)
- Maio 2020 (6)
- Abril 2020 (6)
- Marzo 2020 (5)
- Febreiro 2020 (1)
- Xaneiro 2020 (5)
- Decembro 2019 (3)
- Novembro 2019 (2)
- Outubro 2019 (6)
- Setembro 2019 (5)
- Agosto 2019 (3)
- Xullo 2019 (4)
- Xuño 2019 (2)
- Maio 2019 (6)
- Abril 2019 (5)
- Marzo 2019 (4)
- Febreiro 2019 (2)
- Xaneiro 2019 (6)
- Decembro 2018 (3)
- Novembro 2018 (3)
- Outubro 2018 (6)
- Setembro 2018 (6)
- Agosto 2018 (6)
- Xullo 2018 (8)
- Xuño 2018 (10)
- Maio 2018 (9)
- Abril 2018 (2)
- Marzo 2018 (11)
- Febreiro 2018 (5)
- Xaneiro 2018 (8)
- Decembro 2017 (4)
- Novembro 2017 (2)
- Outubro 2017 (7)
- Setembro 2017 (7)
- Agosto 2017 (13)
- Xullo 2017 (7)
- Xuño 2017 (6)
- Maio 2017 (6)
- Abril 2017 (6)
- Marzo 2017 (8)
- Febreiro 2017 (11)
- Xaneiro 2017 (5)
- Decembro 2016 (8)
- Novembro 2016 (7)
- Outubro 2016 (10)
- Setembro 2016 (12)
- Agosto 2016 (13)
- Xullo 2016 (7)
- Xuño 2016 (12)
- Maio 2016 (18)
- Abril 2016 (18)
- Marzo 2016 (9)
- Febreiro 2016 (15)
- Xaneiro 2016 (16)
- Decembro 2015 (11)
- Novembro 2015 (21)
- Outubro 2015 (7)
- Setembro 2015 (7)
- Agosto 2015 (2)
- Xullo 2015 (13)
- Xuño 2015 (5)
- Maio 2015 (13)
- Abril 2015 (17)
- Marzo 2015 (17)
- Febreiro 2015 (17)
- Xaneiro 2015 (8)
- Decembro 2014 (16)
- Novembro 2014 (4)
- Agosto 2014 (4)
- Xullo 2014 (3)
- Xuño 2014 (2)
- Maio 2014 (4)
- Abril 2014 (8)
- Marzo 2014 (8)
- Febreiro 2014 (20)
- Xaneiro 2014 (9)
- Decembro 2013 (18)
- Novembro 2013 (7)
- Outubro 2013 (15)
- Setembro 2013 (29)
- Agosto 2013 (13)
- Xullo 2013 (20)
- Xuño 2013 (9)
- Maio 2013 (19)
- Abril 2013 (25)
- Marzo 2013 (20)
- Febreiro 2013 (23)
- Xaneiro 2013 (22)
- Decembro 2012 (20)
- Novembro 2012 (12)
- Outubro 2012 (12)
- Setembro 2012 (16)
- Agosto 2012 (25)
- Xullo 2012 (26)
- Xuño 2012 (19)
- Maio 2012 (41)
- Abril 2012 (35)
- Marzo 2012 (38)
- Febreiro 2012 (34)
- Xaneiro 2012 (40)
- Decembro 2011 (39)
- Novembro 2011 (47)
- Outubro 2011 (43)
- Setembro 2011 (43)
- Agosto 2011 (34)
- Xullo 2011 (31)
- Xuño 2011 (3)
Meta