Caneliñas, a baleeira na páxina patrimoniogalego.net e nos meus versos

(Fotografías tiradas da bitácora A Fraga dos Mouros, do fisterrán Iván Fraga. Premer nas imaxes para agrandar o tamaño)
Hai máis de dous anos sobre o sitio patrimoniogalego.net escribín esta anotación por mor das súas tres fichas elaboradas sobre a miña parroquia de Toba (Cee), parte fundamental do paraíso propio da infancia. Desta volta regreso a eles para reproducir a súa recente ficha sobre o lugar de Caneliñas (Cee) e a súa factoría baleeira, que cesou a actividade en 1985 coa moratoria internacional sobre a caza das baleas. Aínda lembro ben ollar algunha vez os barcos baleeiros no peirao de Corcubión.
Patrimonio Galego preséntase como «Un proxecto colectivo: inventariar todo o patrimonio cultural galego. O patrimonio é dos cidadáns. Esta web quere facer o patrimonio para os cidadáns. Coñecer que é o que temos e en que estado se atopa». E a día hoxe tan só lles restan 339 fichas para chegar aos 8000 bens catalogados!, polo que reiteramos os nosos parabéns polo seu excelente labor de compilación, estudo e investigación.
Elixio Vieites asina a ficha de Caneliñas, que reproduzo ao completo, aínda que substituín as fotografías que a acompañan polas imaxes do meu ex-alumno e benquerido amigo fisterrán, Iván Fraga, tiradas do seu interesante e coidado blogue A Fraga dos Mouros.
Mais antes diso engado aquí uns versos da miña autoría onde se cita Caneliñas. Pertencen ao meu libro de poemas As crebas (Espiral Maior, 2011).
28
O cárcere
dame tu mano
espera
debo ajustar mi cuerpo
hasta alcanzarte
«Dame tu mano», Saudade (1999), CLARIBEL ALEGRÍA
Máncaste como o Sol de febreiro dá en Gures e sentes o abandono na pel de Caneliñas, un lugar de cetáceos, confín da desmemoria que proe nos sentidos con reverberación.
Pensas de xeito inútil qué axustes no teu corpo son precisos agora no leito das baleas para non percibires arpóns cheos de dúbidas a desangraren lentos os solpores do inverno.
E soñas co panóptico dun cárcere distante, non é Reading, son outras as baladas e o canto fala de liberdade, sutil antimonía, e comungas cos presos os motivos da culpa, todos tan diferentes como as mans que descobres, semellantes ás túas no afán inaprensible.
E velaquí a ficha de Patrimonio Galego:
Baleeira de Cañeliñas
Catalogouno ELIXIOVIEITES o Nov 17, 2015
Tipo de ben: Industria, Porto,
Concello: Cee / Fisterra (comarca)
Parroquia: A Ameixenda (Santiago)
Lugar: Caneliñas
Outra denominación do ben:
Cronoloxía: Século XIX,
Descrición:
A factoría foi promovida pola compañía dos noruegueses Lorentz F. Bruun e Carl F. Herlofson no mes de novembro de 1924. Estes socios xa tiñan montado a “Compañía Ballenera Española, S.A.”, en 1914, e despois do retraso da primeira guerra mundial montaran outra en Getares (Algeciras. Cádiz) no ano 1921.
A baleeira de Caneliñas contaba cun peirao de amarre, construído na banda dereita da abrigada enseada, a onde chegaban os barcos cos cetáceos atados pola cola. De alí eran arrastrados por unha rampla que estaba na ribeira esquerda ata unha chaira de traballo duns cen metros de lonxitude. Neste pegábanselle os primeiros cortes ao animal e despois pasábanse ao edificio principal, onde eran cocidos para a obtención de aceite. Este quedaba almacenado en grandes depósitos ao longo do peirao de onde pasaba aos barcos de transporte por unha mangueiras de trasvase.
A baleeira de Caneliñas tivo o seu apoxeo nos anos 70, e nesa época contaba con máis de cincuenta empregados. As principais especies que pescaban eran baleas brancas, azuis e cachalotes, que pasaban a penas 40 millas do Cabo Fisterra. Foi a última baleeira en funcionar en todo o Estado, pechando en 1985, despois da de Morás, Xove (Lugo) no 1976 e Punta Balea, Cangas do Morrazo (Pontevedra) no 1983
Propiedade: Privada
Uso actual: Sen uso
Código no Catálogo da Xunta:
Categoría do Ben: Dato descoñecido
Elementos mobles:
Tradición oral:
Referencias bibliográficas:
Aguilar, Alex. Chimán. La pesca ballenera moderna en la península Ibérica
ISBN 978-84-475-3763-1. Ano de edición 2013
http://www.publicacions.ub.edu/refs/indices/07941.pdf
http://afragadosmouros.blogspot.com.es/2012/12/a-factoria-de-canelinas-e-os-cazadores.html
Afeccións
Ten camiño de acceso?: Si
Está cuberto de maleza: Non
Está afectado por algunha obra: Non
Estado de conservación: Malo
Atópase en perigo nestes momentos?:
Onde está localizado:
Latitude: 42.914972835
Lonxitude: -9.15562391281
Empregamos o sistema de coordenadas WGS84
E para ilustrarmos esta anotación, reproduzo a obra Balea – Caneliñas (Acrílico / papel) do artista Carlos Botana, que coñecín a través da bitácora da revista dixital Palavra Comum e que tamén se pode ollar no seu blogue, xunto a moitas outras que teñen a Costa da Morte como inspiración.
(Premer na imaxe para agrandar o tamaño)