«Camiño de sangue», os mártires de Carral nun poema de Gonzalo López Abente

(Premer nas imaxes para agrandar o tamaño)
A memoria dos mártires de Carral, pasados polas armas o 26 de abril de 1846 na Fraga do Rei, entre Carral e Paleo, alicerzou o discurso histórico e tamén literario do galeguismo. E o muxián Gonzalo López Abente, poeta da época das Irmandades da Fala, lembrounos no poema «Camiño de sangue».
O texto leva o número XV da V parte intitulada «Escrava», de Bretemada [1917-1922] (Colección Rescate. Editorial Alvarellos, en coedición coa Fundación Gonzalo López Abente, 2011). Na imaxe inferior a cuberta da nosa edición e nas imaxes superiores achegamos a fotografía de López Abente que xa ilustraba a Antoloxía poética (Espiral Maior, 1995) e a reprodución da cuberta do mecanoscrito orixinal rematado en 1922. Alén diso, no sitio web da Editorial Alvarellos tamén se poden ler de balde e con boa resolución as primeiras páxinas do mecanoscrito.
XV
CAMIÑO DE SANGUE
Volveron as nobres armas
con estrondo a resoar
pol-as ridentes campías
do noso nativo chan.
Nos bicos dos altos fachos
as fogueiras a brilar
chaman pol-os arriscados
guerreiros da libertá,
que se moven nas veredas
da montaña e mais do val
o mesmo que un formigueiro
dilixente a traxinar.
Ábrese na noite pecha
a nube da tempestá,
trepidando nun contino
e fulxente lostregar,
e na costa, embravecida
c’os beixos do temporal,
brua cantando un poema
de feras loitas o mar.
Corren teas alcendidas
nas enrabexadas mans,
e pol-os verdes outeiros
arden pazos señoriás.
Ximen as duras cadeas
forzadas a se tronchar,
e ante a forte rebeldía
trema de medo o tirán.
Pasa o tempo e non acougan
os loitadores, c’o afán
de cinguir a frente amada
c’unha coroa trunfal.
A fortuna anda indecisa
en que banda se apousar:
cando agarima ao opresore,
cando axuda â libertá.
Cando os grilóns retorcidos
parés que van se afroxar
fortes e novas cadeas
sobre da cautiva cân.
E a sorte negra, xuntada
co-a treiduría fatal,
por fin mata as rebeldías
dos arriscados irmáns
que facenda e vida deron
pol-a salvazón da nai.
Chegóu a calma agobiante
da obrigada e triste pas;
os mais valentes guerreiros
acougan na eternidá,
e, da patria asoballada,
pol-o verdecente chan,
brila un camiño de sangue
desde a Frouseira a Carral.