(Premer na imaxe para agrandar o tamaño)
Agradezo a Xosé Mª Lema Suárez, presidente do Seminario de Estudos Comarcais da Costa da Morte (Semescom), a achega deste texto que recolle a súa ben interesante intervención na presentación de Breizh.
Presentación de BREIZH, de Miro Villar (07-02-2013)
Cando Miro Villar, membro fundador do Seminario de Estudos da Costa da Morte que teño a honra de presidir, e amigo de tempo atrás, me propuxo facer un prólogo para este seu poemario Breizh o primeiro que pensei é que non escollera ben o prologuista, pois os meus coñecementos de poesía non son para airear, pois axiña metería o zoco e quedaría en evidencia. A miña única incursión na poesía foi un poema no 2007 do que mesmo presumo festivamente entre os íntimos porque non só se publicou, senón que tamén se musicou; trátase de Cen anos hai, conmemorativa do Centenario do Himno Galego. Máis nada.
Se pouco sei de poesía, menos desta modalidade para min novidosa como é o haiku, de orixe xaponesa. Por iso agradecín que Miro me facilitase o excelente ‘Prefácio’ de escritor portugués António Jacinto Pascoal escrito especialmente para esta obra. Ramón Nicolás di no seu blogue “Caderno de crítica” que “as súas reflexións parécenme das páxinas máis brillantes, documentadas e asisadas que lin arredor do haiku”, e eu así o subscribo. Grazas a el souben que no haiku o escritor non escribe para alguén, mais por algo ou por alguén; que nel se propón unha poética e unha ética en íntima unidade coa natureza, unha harmoniosa relación co medio. Souben que o haiku era unha composición de estrutura tripartita, “cuja dinâmica genérica assenta no referente dos dois primeiros versos, na suspensão e na resolução mais ou menos inesperada do último verso”; en suma, unha oposición binaria sentir/pensar.
Pascoal tamén nos orienta en concreto sobre esta manifestación poética de Miro Villar, e dinos que o poeta logra captar a tonalidade efémera da materia poética deste xénero literario, non só polo seu carácter deambulatorio, itinerante, senón tamén pola abundante suxestión de imaxes de perda e despedida (“nos costados da vida”, “nada perdura”, “punto final”…) que reflicten o desamparo da condición humana. Tamén fala do “jogo das escondidas” (os nosos agochos) onde o autor se revela a si mesmo.
Engade Pascoal que Miro non nos facilita a lectura na súa “deambulação geográfica”, e quizais fose aquí onde eu vin unha fenda na que podía intervir, e así me convertín un pouco no guieiro para o lector, como Virxilio o fora para Dante, pero non para deambular por un inferno dantesco, senón por un paraíso fisterrán do Atlántico: pola vella Armórica, o País do Mar; por Bretaña, por Breizh.
No meu longo prólogo de Breizh advertía que ía ser, loxicamente, ben máis prosaico, de tal xeito que procurei non meterme para nada en fonduras polos vieiros da poesía, pois as miñas carencias son moitas. Estaba claro que as fontes de inspiración de Miro estaban naquela frutífera viaxe de máis de dous mil quilómetros (só de ida) que os membros do Seminario de Estudos da Costa da Morte fixeramos en agosto de 2007 de Rens (Laxe) a Rennes, a capital de Bretaña (ou, o que é o mesmo, de Nande a Nantes). Estaba claro que levabamos da nosa fisterra o espírito do noso paisano Pondal, pois Rens, lugar veciño a Gundar, “preto da areosa Laxe e non lonxe de Pasarela” pertencen á freguesía de San Simón de Nande.
Como eu gardaba un caderno de viaxes daquela singradura, acudín a el por se me podía servir para a encarga recibida. De aí que no meu prólogo dese a miña particular visión destas posibles fontes de inspiración do poeta, co risco de non dar atinado plenamente, dadas as miñas deformacións etnográficas, históricas ou mesmo artísticas. Como é lóxico, non vou repetir aquí o escrito no prólogo; confórmome con poñer algún exemplo, coma tal o do haiku 4 (“Petit-Mont”), no que se pasa das frechas de caza do primeiro verso ós canóns de guerra do segundo e ó búnker nazi do terceiro. Teño para min que non todos han saber que no túmulo megalítico do Petit-Mont d’Arzon os alemáns, na 2ª GM, camuflaran baixo as pedras do cairn un hermético búnker de cemento armado, hoxe reaproveitado como sala de exposicións.
En suma, teño esperanza de que o prólogo que escribín sirva dalgún xeito como guía de viaxe para o lector ou lectora, desde os gravados cheos de misterio do túmulo da illa de Gavriniz ó exército de pedrafitas ou menhires de Karnag; desde o paraíso dos pintores postimpresionistas de Pont-Aven, ós feros embates do mar roleiro, dos raqueiros a apañar crebas nos cons do Finistère. Nos “libros de pedra (que) iluminan sombras, paixón de Cristo” nótase a pegada de Castelao debuxando os calvarios dos adros parroquiais rurais.
Os lectores notarán os paralelismos cos nosos curmáns –que non irmáns- bretóns en moitas crenzas, coma as da Rolda ou Compaña –a Cariquet-Ankou (‘o carro da morte’) deles-, a forzada peregrinaxe de todo bretón de ir de vivo ou de morto a un santuario (eles ó de Santa Ana de La Palud) ou a unha procesión ritual coma a Troménie (Droveni, en bretón) de Locronan.
Tamén hai e non hai certo paralelismo no tratamento dos piratas e corsarios (Miro cita no haiku 34 o derradeiro, Robert Surcouf, contemporáneo do noso Benito Soto, o da Burla Negra; os dous finaron contra 1830, pero de ben distinta maneira). Surcouf ten na cidade corsaria bretoa de St. Malo, unha grande estatua de bronce no adarve da muralla; non é o único corsario homenaxeado, pois outro do séc. XVIII, René de Duguay-Trouin ten outra semellante. Esta cidade presume dos seus piratas e corsarios; en troques, cidades galegas como A Coruña ou Vigo, que tamén tiveron barcos negreiros ou fretados a corso, procuraron agochalos. (E os comerciantes composteláns tiñan os seus barcos a corso fretados no porto do Carril, na ría de Arousa).
Claro que a cidade maluína –ou malvina- tamén ten unha escultura para o descubridor de Canadá, Jacques Cartier, e nun illote da contorna das murallas conserva a tumba de René-F. de Chateaubriand. Citado no haiku 32 (‘Saint-Maloù IV), non podía faltar a peregrinaxe de Miro á “ultratumba” do poeta romántico, para lle render homenaxe ou para acrecentar a inspiración; como toda peregrinaxe ten a súa penitencia, a súa foi volver cos pés mollados.
Miro e mais eu coincidimos nestas querenzas. Nesta miña narración que acaba de saír publicada estes días tamén hai moito de Bretaña e doutras fisterras atlánticas. Pero non estamos aquí para falar disto, senón para darlle os parabéns por este orixinal poemario que a min, particularmente, me fixo “resetear” aquela festiva viaxe de 2007 co noso Seminario.
No 2007 foramos de Rens a Rennes. No 2011 da Fisterra galega á de Cornualles (cabo Land’s End ou Penn-an-Wlass, en córnico, idioma celta que lamentan ter perdido, xa no séc. XVIII, os córnicos actuais e que hoxe tentan recuperar: xa hai 300 entusiastas que disque o falan). Alí, na cidade portuaria de Falmouth –que mantivera coa Coruña un correo marítimo de 1685 a 1762- fixémoslle a Miro unha entrega simbólica dun faro córnico como desagravio a un faro nerio que rexeitara na súa vila de Cee por vir de quen viña.
No verán do pasado 2012 visitamos Normandía e a súa fisterra, o cabo La Hague. Na comarca fisterrá deste cabo, que empeza na cidade de Cherburgo, soubemos da existencia de Côtis-Capel, pseudónimo literario de Albert Lohier, crego mariñeiro e radicalmente ecoloxista falecido en 1986 e poeta en normando, idioma que eu case non sabía que existía (e nas librerías da capital, Caen, tampouco, pois era un escritor en “patois”). Que Alexandre Nerium procure algunha poesía deste escritor da fisterra normanda para a súa colección poética.
En fin, esperemos que a esta última viaxe atlántica que fixemos de Baio a Bayeux fose tan inspiradora para o poeta fisterrán de Cee como a primeira, e que nos sorprenda proximamente cun poemario normando. Materia ten abonda: desde o tapiz de Bayeux ás praias do Desembarque de 1844. Pode empezar, ou rematar, polo faro de Gatteville (Barfleur), o segundo máis alto de Francia cunha torre de 75 m de altura que no seu interior ten unha escaleira de 365 chanzos –tantos como días ten o ano-, 52 descansos –tanto como semanas ten o ano- e 12 xanelas de iluminación exterior –tantas como meses ten o ano-. Sen sabelo –ou quen sabe se intuíndoo-, o noso poeta quixo abarcar entre as súas mans todo o ano. Hai testemuño gráfico. Que teña esa ricaz inspiración non só un ano, senón todos os da súa vida.
Xosé Mª Lema
E velaquí a fotografía que me tirou en Gatteville (Barfleur).
crebas twitter
-
Artigos recentes
- Entender para vivir, un libro e un recital para lembrar a escritora coruñesa Luísa Villalta
- «Viaxe ao Norte de Alemaña e cidades da Hansa». As crónicas do xornalista e viaxeiro Xosé Ameixeiras
- «Reivindicación dun legado poético da Costa da Morte», artigo en Grial 242
- Lanzamento da edición facsimilar de Estebo, de Xosé Lesta Meis, co estudo introdutorio “Unha voz crítica da emigración galega a Cuba” da miña autoría (Obra de libre descarga)
- «Gaza on fire / Xenocidio televisado», poema na antoloxía de solidariedade Cantos de dor e liberdade
Categorías
- Antoloxías
- Arte
- Autografías
- Banda deseñada
- Biografía
- Cinema
- Congresos
- Contos
- Documental
- Efemérides
- Encontros
- Ensaio
- Entrevistas
- Epistolarios
- Estudos literarios
- Exposicións
- Fotografía
- Gravacións
- Historia
- Humor
- Infantil
- Lendas e mitos
- Lingua
- Literatura medieval
- Manifestos
- Manuscritos
- Memoria Literaria
- Música
- Narrativa
- Obituarios
- Poesía
- Política
- Premios
- Presentacións
- Radio
- Recensións
- Roteiros
- Sen categorizar
- Teatro
- Televisión
- Tradicións
- Versións ou traducións
- Xornadas
- Xornalismo
Comentarios recentes
- Moita saúde, moita poesía e moita felicidade no 2024 | crebas.gal en Que a Terra che sexa leve, Pólvera
- “De rosa antiga” | Tirar do fío en Recensión a De rosa antiga. 50 anos de Poesía (1972–2022), de Helena Villar Janeiro, en Grial 237
- Recensión da antoloxía Ara do mar. Poesía a Fisterra, compilada por Alexandre Nerium, en Grial 232 | crebas.gal en Artigo en QPC (XCIII): A potencia simbólica do topónimo Fisterra
- Florencio Delgado en 12 ligazóns e 2 vídeos | A profa en Unha lectura de Galicia infinda, de Florencio Delgado Gurriarán
- «A Pontragha», un poema para o libro Chegadas, Saídas. O antigo camiño de ferro Santiago de Compostela – A Coruña, de Manuel Pazos Gómez | crebas.gal en «A Pontragha», un poema inédito na GaZeta (Revista de Agrupacións Poéticas de Base)
Histórico
- Setembro 2024 (1)
- Agosto 2024 (1)
- Xullo 2024 (3)
- Xuño 2024 (1)
- Maio 2024 (3)
- Marzo 2024 (1)
- Febreiro 2024 (1)
- Xaneiro 2024 (1)
- Decembro 2023 (2)
- Novembro 2023 (1)
- Outubro 2023 (3)
- Setembro 2023 (1)
- Agosto 2023 (3)
- Xullo 2023 (3)
- Xuño 2023 (1)
- Maio 2023 (1)
- Abril 2023 (1)
- Marzo 2023 (3)
- Xaneiro 2023 (2)
- Decembro 2022 (2)
- Novembro 2022 (1)
- Outubro 2022 (3)
- Setembro 2022 (2)
- Agosto 2022 (1)
- Xullo 2022 (4)
- Xuño 2022 (2)
- Maio 2022 (10)
- Abril 2022 (2)
- Marzo 2022 (1)
- Febreiro 2022 (4)
- Xaneiro 2022 (6)
- Decembro 2021 (2)
- Outubro 2021 (1)
- Setembro 2021 (3)
- Agosto 2021 (1)
- Xullo 2021 (4)
- Maio 2021 (2)
- Abril 2021 (1)
- Marzo 2021 (1)
- Febreiro 2021 (3)
- Xaneiro 2021 (6)
- Decembro 2020 (9)
- Novembro 2020 (8)
- Outubro 2020 (2)
- Setembro 2020 (3)
- Agosto 2020 (2)
- Xullo 2020 (3)
- Xuño 2020 (1)
- Maio 2020 (6)
- Abril 2020 (6)
- Marzo 2020 (5)
- Febreiro 2020 (1)
- Xaneiro 2020 (5)
- Decembro 2019 (3)
- Novembro 2019 (2)
- Outubro 2019 (6)
- Setembro 2019 (5)
- Agosto 2019 (3)
- Xullo 2019 (4)
- Xuño 2019 (2)
- Maio 2019 (6)
- Abril 2019 (5)
- Marzo 2019 (4)
- Febreiro 2019 (2)
- Xaneiro 2019 (6)
- Decembro 2018 (3)
- Novembro 2018 (3)
- Outubro 2018 (6)
- Setembro 2018 (6)
- Agosto 2018 (6)
- Xullo 2018 (8)
- Xuño 2018 (10)
- Maio 2018 (9)
- Abril 2018 (2)
- Marzo 2018 (11)
- Febreiro 2018 (5)
- Xaneiro 2018 (8)
- Decembro 2017 (4)
- Novembro 2017 (2)
- Outubro 2017 (7)
- Setembro 2017 (7)
- Agosto 2017 (13)
- Xullo 2017 (7)
- Xuño 2017 (6)
- Maio 2017 (6)
- Abril 2017 (6)
- Marzo 2017 (8)
- Febreiro 2017 (11)
- Xaneiro 2017 (5)
- Decembro 2016 (8)
- Novembro 2016 (7)
- Outubro 2016 (10)
- Setembro 2016 (12)
- Agosto 2016 (13)
- Xullo 2016 (7)
- Xuño 2016 (12)
- Maio 2016 (18)
- Abril 2016 (18)
- Marzo 2016 (9)
- Febreiro 2016 (15)
- Xaneiro 2016 (16)
- Decembro 2015 (11)
- Novembro 2015 (21)
- Outubro 2015 (7)
- Setembro 2015 (7)
- Agosto 2015 (2)
- Xullo 2015 (13)
- Xuño 2015 (5)
- Maio 2015 (13)
- Abril 2015 (17)
- Marzo 2015 (17)
- Febreiro 2015 (17)
- Xaneiro 2015 (8)
- Decembro 2014 (16)
- Novembro 2014 (4)
- Agosto 2014 (4)
- Xullo 2014 (3)
- Xuño 2014 (2)
- Maio 2014 (4)
- Abril 2014 (8)
- Marzo 2014 (8)
- Febreiro 2014 (20)
- Xaneiro 2014 (9)
- Decembro 2013 (18)
- Novembro 2013 (7)
- Outubro 2013 (15)
- Setembro 2013 (29)
- Agosto 2013 (13)
- Xullo 2013 (20)
- Xuño 2013 (9)
- Maio 2013 (19)
- Abril 2013 (25)
- Marzo 2013 (20)
- Febreiro 2013 (23)
- Xaneiro 2013 (22)
- Decembro 2012 (20)
- Novembro 2012 (12)
- Outubro 2012 (12)
- Setembro 2012 (16)
- Agosto 2012 (25)
- Xullo 2012 (26)
- Xuño 2012 (19)
- Maio 2012 (41)
- Abril 2012 (35)
- Marzo 2012 (38)
- Febreiro 2012 (34)
- Xaneiro 2012 (40)
- Decembro 2011 (39)
- Novembro 2011 (47)
- Outubro 2011 (43)
- Setembro 2011 (43)
- Agosto 2011 (34)
- Xullo 2011 (31)
- Xuño 2011 (3)
Meta