Atlántica luz (Poesía mareira 1995-2015) de Modesto Fraga no prelo

(Premer na imaxe para agrandar o tamaño)
O mural do facebook de Modesto Fraga e o dixital Que pasa na costa anuncian a boa nova de que xa está no prelo Atlántica luz (Poesía mareira 1995-2015), obra que compila a produción relacionada co ma do noso camarada da palabra e da nación fisterrá, arrequentada con diversos materiais, o que fará aínda máis suxestivo este libro. Velaí a breve presentación do propio Modesto Fraga, que recorre nestes tempos de crise á autoedición:
PRIMICIA EDITORIAL!!!
Amigos e amigas, práceme comunicarvos que dentro dunhas semanas estará á vosa disposición o meu novo libro, Atlántica luz (Poesía mareira 1995-2015), un volume moi especial para min no que recollo vinte anos de produción poética do mar, ademais de fotografías antigas de Fisterra e boa parte da cartografía esencial (topónimos e microtopónimos coas súas respectivas coordenadas) da nosa paisaxe mariñeira. Estou seguro de que ides disfrutar moito con esta nova singradura poética. Nas feiras do libro de Cee e Carballo (agosto) poderedes facervos co voso exemplar, se así o desexades. Grazas por estardes sempre aí e por compartir comigo o espírito da «Fisterranía».
Por volta de 2009 publiquei en Grial, 184, a recensión do seu libro Mar de ausencias (Santiago de Compostela: Libros da Frouma, Edicións Follas Novas, 2009, 76 páxinas) co epígrafe «Hai poesía como area» para saudar a reedición dunha obra que fora escrita unha década antes, corrixida e mesmo acrecentada con seis novos poemas. Nese texto xa facía unha chamada a reparar na presenza do mar nos versos de Modesto Fraga.
Reproduzo deseguida boa parte da devandita recensión:
A primeira parte, «Ausencias e mar», agora subtitulada [navegación e botadura], xunta trece poemas fronte a nove da edición orixinal. Son novidade «As Pardas», «Estampa mariñeira», «Cabo da Nave» e «Punta Bufadoira». Todos eles caracterízanse por un forte presenza dunha ollada épica do mar, por un ricaz léxico mariñeiro (que incorpora topónimos de cabos ou de marcas no mar) e por unha preocupación polo eficacia expresiva e a sinxeleza da mensaxe, deixando atrás moito do barroquismo que caracteriza outras entregas do autor. Son versos que cheiran a argazos e a marusías, onde homes e mulleres veñen da “herdanza do salitre”. Alén diso, estes poemas teñen unha cor tráxica, que salienta en «Cabo da Nave», unha longa composición en catro partes, que lembra o naufraxio do pesqueiro «Bonito», sucedida o 18 de xaneiro de 1960, a maior traxedia para as familias fisterrás, ao morreren once mariñeiros. Os versos iniciais abruman pola súa funesta fermosura: “Mentiron as balizas / e o mar tornouse un cadaleito negro”.
A segunda parte, «Pranto de nostalxias e saudade», agora subtitulada [na morada de Poseidón], muda de dez para nove poemas ao transladar un texto desta sección para a última. Aquí os versos deshumanízanse e céntranse máis na paisaxe, de feito case todos os poemas (agás «Marusía») levan como título un topónimo: «O Centolo», «Dugium» (antes «Duio», que lembra o texto de Darío Xoán Cabana sobre este mítico lugar), «O Gavoteiro», «Langosteira», «Monte Facho», «Lobeira Grande» (antes «Illas Lobeira»), «O Berrón» e «Promontorio Nerio». Prevalece o diálogo coa paisaxe e o feitío clásico do soneto aparece en dúas composicións.
«Máis alá do silencio», agora subtitulada [da cidade asolagada], é a terceira parte, conformada por nove textos breves, na liña das poéticas minimalistas de Eduardo Estévez ou de Rafa Villar. Con excelente criterio traslada o «Soneto Mariñeiro» e o último poema que figuraban nesta sección para a derradeira, ao tempo que incorpora aquel que se inicia: “De costas ao Berrón…”, onde se poetiza o son da vaca de Fisterra, ese sinal acústico do faro contra as néboas e que os fisterráns (de maneira tan poética) chaman a vaca por lle imitar o son. Sinal tamén poetizado na escrita de Alexandre Nerium e, sobre todo, de Marilar Aleixandre.
A novidade maior está na inclusión dunha brevísima cuarta parte, «O canto dos esquecidos», subtitulada [singradura última], onde hai dous poemas novos e recupera o soneto «Fisterra», da segunda parte, e dous textos da terceira «Adoecen os días na noite de penumbra…» (antes «Soneto Mariñeiro») e «Cando no silencio berran as palabras…», toda unha declaración da vontade destes versos como testemuño da homenaxe que aventaba no pórtico do libro.
A enunciación lírica do libro é moi diferente a outras entregas do autor, agora apenas hai presenza da primeira persoa en dúas composicións, substituída a autorreferencialidade pola invocación da segunda persoa e, sobre todo, polo suxeito plural nós, nomeadamente nos versos da épica colectiva do mar. E a estraña inmensidade do océano descríbese con familiaridade, desde o coñecemento. Mesmo a morte e a dor se integran na voz colectiva. Canda elas, a pulsión do amor, o erotismo e a poética das paisaxes mariñas completan este volume, nunha miscelánea estrófica que mestura formas tradicionais co minimalismo. E se os mariñeiros din “hai pesca como area” cando hai abastanza, en Mar de ausencias “hai poesía como area”.
Miro Villar