As crebas, recensión de Teresa Seara en Grial

No último número, 191, de Grial, Revista Galega de Cultura, que acaba de chegar ás librarías e que tamén se pode adquirir en edición dixital na propia páxina da Editorial Galaxia, a crítica e profesora Teresa Seara publica unha longa recensión do meu poemario As Crebas. Da recensión que vou dicir? É a lectura dunha persoa con excelente criterio, de lecturas sempre atentas e profundas, así que o único que me resta é expresar o meu agradecemento polas súas palabras. Desde un punto de vista persoal sorpréndeme, iso si, que a lectura se centre demasiado na creba sentimental (que a hai) e outras persoas houbo que fixeron esa mesma lectura. Desde logo, malia a brevidade do poemario, a miña intención ía alén de todo iso, unha creba máis, entre outras crebas que falan da miña infancia e do recordo de labores da miña nai que xa non realiza (“As sabas a clareo”, pois ela agora ten que vivir nun piso, despois de pasar máis de setenta anos nunha casa), do banco de carpintaría que tiña meu bisavó, que morreu aos 98 anos, e que fracasou na Arxentina, como ben relata meu irmán Rafa Villar nun magnífico poema sobre a súa persoa (“Porto da Coruña, ano mil novecentos e poucos”), ou da propia cultura do mar agora musealizada que se perde, da metaliteratura contra a inutilidade da escrita en épocas nas que moi pouca xente le e moito menos na nosa lingua e doutras crebas máis que sería prolixo enumerar. Velaquí as xenerosas palabras de Teresa Seara:
SAÍR Á VIDA
“Aquí habita a tristeza, no cabo da alegría” escribe Miro Villar en As crebas, “na illa do insomnio que te acosa até deixarte seca, tal outono sen chuvia”. E, con estas palabras guíanos o poeta ao encontro dunha dor que se estiña nos textos que conforman este libro, prosas construídas cun léxico carente do vocábulo fe, da luz da esperanza, da opción á felicidade; anacos de diarios que se lanzan ao mar como unha botella con mensaxe tamén eles mesmos -e o propio volume, xa que logo- convertidos en creba que recalará nunha praia incógnita para que alguén a recolla.
Por iso neste libro o discurso do eu, sempre dirixido a un ti feminino, se vai alicerzando con recordos, fragmentos de ruína, mitos, palabras gastas, personaxes do pasado, follas de cartafoles que se resgatan do vento e do mar, desexos imposibles que nos falan de liberdade amosándonos toda a filosofía vital dun ser que xa experimentou os extremos máximos: o abismo da perda e a altura da ledicia. Con todo, as claves formal e temática do volume -galardonado co Premio de Poesía Concello de Carral en 2010- residen nas dúas citas que encabezan os textos e que poden lerse como unha sorte de prólogos poéticos. Así, o fragmento de Francisco Fernández Naval non só serve de aclaración teórica ao concepto de creba senón que nos remite á dobre función que o eu cumpre neste poemario pois, por un lado, procura os despoxos e, polo outro, dálles unha utilidade práctica, un novo sentido significativo. Eis a clave formal dun libro onde a voz poética crea, apoiándose en exemplos míticos (Hera), literarios (Pardal, Robinson Crusoe) ou reais (Isadora Duncan), unha arte de vivir que axude ao ti a dar o paso decisivo: “Respiras ben profundo, cómpre saír á vida”. Por iso, entre a gran cantidade de referencias culturalistas que atopamos nos textos, teñen un papel destacado as vinculadas ás imaxes femininas libertarias: Penélope, Lilith coa súa “voz libre do cárcere de Adán”, a muller ceiba, as costureiras que saben que “o téxtil fixo texto e da manufactura naceron manuscritos”…
Pola súa parte, a cita de Luis Cernuda actúa como alicerce temático pois é o fracaso dun amor o punto de partida desta crónica onde o ser se reconstrúe desde as ruínas procurando romper, grazas a este empeño, a atonía das horas e a súa profunda tristeza. “Recordar sempre doe, porque aínda que laves con lexivia as sabas nunca branquea a dor que impregna cada engurra do algodón dos abrazos”, dísenos, e así as crebas do amor pasado chegan á praia do presente, desa illa que cerca co seu límite de angustia ao eu e ao ti. Xa que logo, o mar ten un peso decisivo neste libro onde non só adoita ser marco espacial na meirande parte dos poemas senón que se recoñece o seu carácter poliédrico: destino do ciclo eterno da auga, referente mítico, espazo simbólico, chave á infancia, “confín da desmemoria que proe nos sentidos con reverberación”.
En definitiva, é o mar o ámbito natural para un sentimento eterno que bate no ser como as ondas contra a praia, con saña pero tamén impregnándoo da lucidez que lle permite entender que “o amor non morre, morre a voz, o corpo, o íntimo estremecemento, morre a procura, o aire, a lingua e o silencio”. E así se condensa a eternidade nas horas do insomnio agardando un amencer que nunca chega, que dilata a nocturna angustia porque, como nos ensinou Neruda, “Es tan corto el amor y es tan largo el olvido” que a tristura se converte en creba abandonada á intemperie na praia, despoxo do que nos impide saír á vida.
Teresa Seara