Veño de publicar unha nova colaboración en QuepasanaCosta. Diario dixital da Costa da Morte, que dirixe Ubaldo Cerqueiro, desta volta un artigo para lembrar os dereitos civís neste remate dun ano especialmente grave na involución e no retroceso de moitos avances sociais conquistados. Velaquí este texto que tamén se pode ler nesta ligazón.
De “coreanos” a “faroleiros”. Unha cala sobre os alcumes da Costa da Morte no Portal de Ditados Tópicos Galegos
O Instituto da Lingua Galega (ILG) dispoñibilizou xa hai uns anos para consulta pública no seu sitio web o denominado «Portal de Ditados Tópicos Galegos», accesible nesta ligazón: http://ilg.usc.es/ditados/
No Inicio explícase a xestación deste Portal, que naceu da colaboración coa Fundación Camilo José Cela, pois as fichas pertencían a un proxecto que o escritor principiou na década dos anos sesenta e do que só chegou a ver a luz o Tomo I en 1998 na Editorial Noesis, ficando o resto dos materiais inéditos. Dísenos:
«Este portal reúne os que tradicionalmente se denominan ditados tópicos, isto é, xentilicios, seudoxentilicios (alcumes) e mais refráns e cantigas referidas a algunha localidade ou ós seus poboadores. Na súa primeira fase ofrece as 1212 fichas recollidas en Galicia para a redacción do Diccionario geográfico popular de España de Camilo José Cela.»
Para o seu labor compilatorio o escritor de Iria Flavia botara man, en primeira instancia, dos carteiros do “Servicio Nacional de Correos”, enviándolles unha ficha común con varias preguntas, e recibiu máis de trinta mil respostas ao seu inquérito.
De todo este material a colaboración entre o Instituto da Lingua Galega e a Fundación Camilo José Cela permitiu recuperar as fichas con información sobre Galiza, que foron editadas no proxecto «Portal de ditados tópicos galegos» (http://ilg.usc.es/ditados), por Xosé Afonso Álvarez Pérez, David Rodríguez Lorenzo e Damián Suárez Vázquez.
Pola nosa banda fixemos una cala sobre a presenza da Costa da Morte e observamos que non están representados todos os concellos, senón só unha parte dos mesmos, e que moitos dos topónimos aparecen deturpados como era costume na época. Da información fornecida, e que se reitera ás veces nun e noutro concello, peneiramos unhas mostras sobre os concellos de Cee, Corcubión, Carnota, Muxía, Laxe e Vimianzo (aos que habería que engadir Cabana de Bergantiños e Carballo para termos o panorama incompleto que ofrecen as fichas que recibiu Cela dos seus informantes). Velaquí a suxestiva lectura desa peneira de datos sobre nós:
FICHA 3120: Informante de CORCUBIÓN
¿Cuál es el nombre o los nombres que reciben los naturales de la localidad?
Corcubioneses
¿Conoce algún refrán, dicho o copla en que figure el nombre de la localidad, o el nombre o el apodo de sus habitantes?
– A Vila de Corcubión ten a figura dhun arco, por eso ten de Patrón o Evanxelista San Marcos.
– Adiós Corcubión alegre, la popa te voy virando, no sé lo que me queda dentro, que mis ojos van llorando. (Copla atribuída a Pepe Miñones, deputado de Corcubión fusilado no 36)
– Desde Corcubión a Cee hay un tiro de escopeta, pasa miña filla pasa, deixa desbalar a seca.
– Corcubión, de mis amores.
población incomparable.
aunque no nací en ella.
le quiero más que a mi madre.
y de rodillas te juro,
si tuviera dinero.
en la puerta de la Iglesia de
perlas de oro echaría un letrero.
diciendo que Corcubión es más bonito,
que el mundo entero.
FICHA 3147: Informante de LAXE
¿Cuál es el nombre o los nombres que reciben los naturales de la localidad?
Laxeiros
Cuál es el apodo o los apodos que reciben, en su conjunto los habitantes de la localidad?
Carneiros
¿Conoce algún refrán, dicho o copla en que figure el nombre de la localidad, o el nombre o el apodo de sus habitantes?
A los de Corme.- papeiros
¿Conoce algún refrán, dicho o copla en que figure el nombre de la localidad, o el nombre o el apodo de sus habitantes?
Laxeiros, Virupio, Neco, Cornetán, Meija do Inverno, Demo que Boya, Piernas, Chaboleiros, Majista, Cacharulo, O Crejo, Antón do Mira, Xaquiniños, Chenchas, Gabachos, As Chicas, As Rejas, Berberecheiros, Cucullas, Casilleras, Boliche, A Nina, Os Cristos, Bendabal, Pinpinillas, O Mexón, As Rapas, As Barbadas.
FICHA 4025: Informante de MUXÍA
¿Cuál es el nombre o los nombres que reciben los naturales de la localidad?
Mujianes o Muxianes
¿Cuál es el apodo o los apodos que reciben, en su conjunto los habitantes de la localidad?
“Os corvos”
¿Conoce el apodo o los apodos que reciben, en su conjunto los habitantes de alguna localidad diferente a la suya? Sírvase transcribirlo, con el nombre del pueblo al que se refiere.
Camariñas = Carneiros
¿Conoce algún refrán, dicho o copla en que figure el nombre de la localidad, o el nombre o el apodo de sus habitantes?
Poteiro – Zoqueira – Mayon – Rapa – Mexobravo – Reina – Brujo – Rata – Chorentana – Juniso – Jandula – Carabel – Estañado – Chulita – Cuarto Pollo – Medio Metro – Buso – Buxijentos – Carallan – Zapatudo
(Nosa Señora da Barca ten o tellado de pedra, ven o podia ter d’ouro, miña virxen si quixera)
En Mintiráns pillan as lebres cas mans
FICHA 4041: Informante de SAN PEDRO DE NÓS (OLEIROS)
¿Conoce el apodo o los apodos que reciben, en su conjunto los habitantes de alguna localidad diferente a la suya? Sírvase transcribirlo, con el nombre del pueblo al que se refiere.
A los habitantes de Mugía (La Coruña) les llaman “pescos”.
A los de La Coruña, suelen llamarles los de El Ferrol, “cascarilleiros”.
FICHA 8128: Informante de VIMIANZO
¿Cuál es el nombre o los nombres que reciben los naturales de la localidad?
Vimianceses o vimianceiros
¿Conoce el apodo o los apodos que reciben, en su conjunto los habitantes de alguna localidad diferente a la suya? Sírvase transcribirlo, con el nombre del pueblo al que se refiere.
Sí; a los de Cee, “Coreanos”; a los de Corcubión, “faroleiros”
¿Conoce algún refrán, dicho o copla en que figure el nombre de la localidad, o el nombre o el apodo de sus habitantes?
Apodos…? Os gabachos; “as campaneras”; “Os castañolas”, “As guindillas”; As Correas, O Coyón, O furoco, A Furricona, O barrigolo, a Rabosa, O lagartón, O chantaino, O cejo, O gaito, Os Michocos, O Monso, O Barcalo dá Gándara.
FICHA 11018: Informante de CARNOTA
¿Cuál es el nombre o los nombres que reciben los naturales de la localidad?
Carnotanos
[Outras indicacións]
(Referidas á veciñanza de Mazaricos por parte do Informante.)
¿Cual es el nombre o los nombres que reciben los naturales de la localidad?
Montañeses
¿Cual es el apodo o apodos que reciben?
No tienen
crebas twitter
-
Artigos recentes
- Entender para vivir, un libro e un recital para lembrar a escritora coruñesa Luísa Villalta
- «Viaxe ao Norte de Alemaña e cidades da Hansa». As crónicas do xornalista e viaxeiro Xosé Ameixeiras
- «Reivindicación dun legado poético da Costa da Morte», artigo en Grial 242
- Lanzamento da edición facsimilar de Estebo, de Xosé Lesta Meis, co estudo introdutorio “Unha voz crítica da emigración galega a Cuba” da miña autoría (Obra de libre descarga)
- «Gaza on fire / Xenocidio televisado», poema na antoloxía de solidariedade Cantos de dor e liberdade
Categorías
- Antoloxías
- Arte
- Autografías
- Banda deseñada
- Biografía
- Cinema
- Congresos
- Contos
- Documental
- Efemérides
- Encontros
- Ensaio
- Entrevistas
- Epistolarios
- Estudos literarios
- Exposicións
- Fotografía
- Gravacións
- Historia
- Humor
- Infantil
- Lendas e mitos
- Lingua
- Literatura medieval
- Manifestos
- Manuscritos
- Memoria Literaria
- Música
- Narrativa
- Obituarios
- Poesía
- Política
- Premios
- Presentacións
- Radio
- Recensións
- Roteiros
- Sen categorizar
- Teatro
- Televisión
- Tradicións
- Versións ou traducións
- Xornadas
- Xornalismo
Comentarios recentes
- Moita saúde, moita poesía e moita felicidade no 2024 | crebas.gal en Que a Terra che sexa leve, Pólvera
- “De rosa antiga” | Tirar do fío en Recensión a De rosa antiga. 50 anos de Poesía (1972–2022), de Helena Villar Janeiro, en Grial 237
- Recensión da antoloxía Ara do mar. Poesía a Fisterra, compilada por Alexandre Nerium, en Grial 232 | crebas.gal en Artigo en QPC (XCIII): A potencia simbólica do topónimo Fisterra
- Florencio Delgado en 12 ligazóns e 2 vídeos | A profa en Unha lectura de Galicia infinda, de Florencio Delgado Gurriarán
- «A Pontragha», un poema para o libro Chegadas, Saídas. O antigo camiño de ferro Santiago de Compostela – A Coruña, de Manuel Pazos Gómez | crebas.gal en «A Pontragha», un poema inédito na GaZeta (Revista de Agrupacións Poéticas de Base)
Histórico
- Setembro 2024 (1)
- Agosto 2024 (1)
- Xullo 2024 (3)
- Xuño 2024 (1)
- Maio 2024 (3)
- Marzo 2024 (1)
- Febreiro 2024 (1)
- Xaneiro 2024 (1)
- Decembro 2023 (2)
- Novembro 2023 (1)
- Outubro 2023 (3)
- Setembro 2023 (1)
- Agosto 2023 (3)
- Xullo 2023 (3)
- Xuño 2023 (1)
- Maio 2023 (1)
- Abril 2023 (1)
- Marzo 2023 (3)
- Xaneiro 2023 (2)
- Decembro 2022 (2)
- Novembro 2022 (1)
- Outubro 2022 (3)
- Setembro 2022 (2)
- Agosto 2022 (1)
- Xullo 2022 (4)
- Xuño 2022 (2)
- Maio 2022 (10)
- Abril 2022 (2)
- Marzo 2022 (1)
- Febreiro 2022 (4)
- Xaneiro 2022 (6)
- Decembro 2021 (2)
- Outubro 2021 (1)
- Setembro 2021 (3)
- Agosto 2021 (1)
- Xullo 2021 (4)
- Maio 2021 (2)
- Abril 2021 (1)
- Marzo 2021 (1)
- Febreiro 2021 (3)
- Xaneiro 2021 (6)
- Decembro 2020 (9)
- Novembro 2020 (8)
- Outubro 2020 (2)
- Setembro 2020 (3)
- Agosto 2020 (2)
- Xullo 2020 (3)
- Xuño 2020 (1)
- Maio 2020 (6)
- Abril 2020 (6)
- Marzo 2020 (5)
- Febreiro 2020 (1)
- Xaneiro 2020 (5)
- Decembro 2019 (3)
- Novembro 2019 (2)
- Outubro 2019 (6)
- Setembro 2019 (5)
- Agosto 2019 (3)
- Xullo 2019 (4)
- Xuño 2019 (2)
- Maio 2019 (6)
- Abril 2019 (5)
- Marzo 2019 (4)
- Febreiro 2019 (2)
- Xaneiro 2019 (6)
- Decembro 2018 (3)
- Novembro 2018 (3)
- Outubro 2018 (6)
- Setembro 2018 (6)
- Agosto 2018 (6)
- Xullo 2018 (8)
- Xuño 2018 (10)
- Maio 2018 (9)
- Abril 2018 (2)
- Marzo 2018 (11)
- Febreiro 2018 (5)
- Xaneiro 2018 (8)
- Decembro 2017 (4)
- Novembro 2017 (2)
- Outubro 2017 (7)
- Setembro 2017 (7)
- Agosto 2017 (13)
- Xullo 2017 (7)
- Xuño 2017 (6)
- Maio 2017 (6)
- Abril 2017 (6)
- Marzo 2017 (8)
- Febreiro 2017 (11)
- Xaneiro 2017 (5)
- Decembro 2016 (8)
- Novembro 2016 (7)
- Outubro 2016 (10)
- Setembro 2016 (12)
- Agosto 2016 (13)
- Xullo 2016 (7)
- Xuño 2016 (12)
- Maio 2016 (18)
- Abril 2016 (18)
- Marzo 2016 (9)
- Febreiro 2016 (15)
- Xaneiro 2016 (16)
- Decembro 2015 (11)
- Novembro 2015 (21)
- Outubro 2015 (7)
- Setembro 2015 (7)
- Agosto 2015 (2)
- Xullo 2015 (13)
- Xuño 2015 (5)
- Maio 2015 (13)
- Abril 2015 (17)
- Marzo 2015 (17)
- Febreiro 2015 (17)
- Xaneiro 2015 (8)
- Decembro 2014 (16)
- Novembro 2014 (4)
- Agosto 2014 (4)
- Xullo 2014 (3)
- Xuño 2014 (2)
- Maio 2014 (4)
- Abril 2014 (8)
- Marzo 2014 (8)
- Febreiro 2014 (20)
- Xaneiro 2014 (9)
- Decembro 2013 (18)
- Novembro 2013 (7)
- Outubro 2013 (15)
- Setembro 2013 (29)
- Agosto 2013 (13)
- Xullo 2013 (20)
- Xuño 2013 (9)
- Maio 2013 (19)
- Abril 2013 (25)
- Marzo 2013 (20)
- Febreiro 2013 (23)
- Xaneiro 2013 (22)
- Decembro 2012 (20)
- Novembro 2012 (12)
- Outubro 2012 (12)
- Setembro 2012 (16)
- Agosto 2012 (25)
- Xullo 2012 (26)
- Xuño 2012 (19)
- Maio 2012 (41)
- Abril 2012 (35)
- Marzo 2012 (38)
- Febreiro 2012 (34)
- Xaneiro 2012 (40)
- Decembro 2011 (39)
- Novembro 2011 (47)
- Outubro 2011 (43)
- Setembro 2011 (43)
- Agosto 2011 (34)
- Xullo 2011 (31)
- Xuño 2011 (3)
Meta