Apuntamento sobre Cita en Fisterra, de Luís Rei Núñez (II)

O outro fragmento que desexaba salientar nesta bitácora do libro Cita en Fisterra (Xerais, 2011) do muradán Luís Rei Núñez, é cando o narrador da viaxe chega até Muxía. Podería escoller varios anacos fermosos, como o que fala do fotógrafo Ramón Caamaño, mais desta volta reproducirei (co permiso do autor) o momento no que rescata a lenda da Buserana e a súa presenza na obra de Gonzalo López Abente (páxinas 99 a 102). Máis adiante será Man, o alemán de Camelle o que aínda asomará nestas páxinas, desde xa imprescindibles para coñecermos o espírito da Costa da Morte. De obrigada e gorentosa lectura.
«A furna pasou ó imaxinario colectivo, disque, cando os avós dos bisavós dos nosos tataravós aínda non naceran. Buserán, un xograr aventureiro, petou un día de entón na porta do castelo dun conde, erguido sobre un castro celta, de murallas ciclópeas. Alí era lei a vontade do señor, o máis poderoso das terras de Nemancos e Soneira, sen rival desde a conca do Xallas ata a ribeira mariña. Tiña unha única filla, Frolinda, que era moza, bonita e anxelical, e cuxa sona traspasaba aquel señorío e alcanzaba as máis afastadas montañas e os máis aristocráticos salóns do reino. Orfa de nai, tiña que vivir na compaña dunha vella parenta durante as longas e frecuentes campañas en que seu pai se ausentaba para guerrear contra os mouros.
Foi nunha desas ausencias cando petou na porta o trobeiro. Era mozo lanzal, de roibas guedellas, e carrexaba un laúde que nas súas mans se transformaba nunha invencible ferramenta da melancolía. Lograba daquela traspasar os corazóns de parte a parte. Así ocorreu a primeira das noites ó chegar a hora de improvisar unha cántiga de amor. A mestura de vigor e dozura fixo diana na doncela instantánea, irremediablemente, e aquilo foi o inicio do idilio de Frolinda e Buserán. Un pulo obsesivo queimáballes a alma e eles apagábano gastando os corpos nos recunchos máis edénicos dos arredores.
Ata que ó seu regreso o conde rachou con man de ferro o lazo daquela quimera. E Buserán foi expulso do castelo e Frolinda recluída no máis afastado apousento. E a coitada aínda dispuxo do consolo de oír nas noites o tanguer feiticeiro e lánguido e incesante do seu namorado. Só que chegou unha noite en que xa non soou a voz benquerida, e tampouco non veu acompañar o seu encerro na seguinte, nin na outra.
A noiva creu entón, ou fíxoselle crer, que o noivo desistira. Con ese doloroso convencemento, o que non tardou en chegarlle foi o momento de recobrar a liberdade, e logo duns meses pareceu estar máis ou menos instalada de novo na rutina. Pero a normalidade esnaquizouse tras o encontro cun pastor. A el, que non a recoñeceu, escapoulle a historia do final do trobeiro: ‘Foi unha noite tenebrosa’, dixo, ‘os vasalos do señor conde chimpárono nas entrañas dunha furna da Costa Alta.’
A partir de aí pasou ela o tempo todo vagando por estes cantís na busca de Buserán. Un vello e fiel servente seguíaa, vixiando os seu pasos. Ata que tivo que encargarse do penoso labor de informar o conde: ‘Señor, señor, a súa filla foille arrebatada do mundo! Levouna Buserán para o interior da furna!’.
A seguir, cando puido acougar un pouco, contou os pormenores. Seica ocorreu á noitiña. A infeliz Frolinda descendía ás présas, case deixándose ir a rolos, pola faldra do Cachelmo. O vixilante tivo medo de que se despenase á boca da xigantesca furna de abaixo e correu tras ela a cantas daba. Mais non foi abondo e só alcanzou a ver, petrificado, como ela se detivo no limiar do abismo clamando: ‘Buserán, Buserán, onde estás?, meu amado Buserán!’.
Respondeulle a inesquecible voz do trobeiro cantando unha das súas cántigas, e unha onda inmensa fíxolle de súpeto de coro, ó romper nos penedais. Entón gabeou e gabeou ata Frolinda, con forma de columna de escuma e brétema, e para enroscarse nela virou a congro de fume, e xusto un chisco despois adquiriu a figura do propio Buserán. Foi un visto e non visto, antes de que ambos os dous desaparecesen para sempre mergullados nas fondas escuridades da furna.
A aquel lugar ós pés do Cachelmo quedoulle o nome de furna Buserana e entre os mariñeiros muxiáns non foi raro o lerio, durante séculos, de que a miúdo podía oírse de noite a doce arte do trobeiro. Cóntao o ilustre muxián Gonzalo López Abente nunha noveliña, xustamente titulada Buserana e publicada por Ánxel Casal en xullo de 1925 (na colección Lar, aquela que levaba unha cuberta de Camilo Díaz Baliño: un dolmen recortado contra o redondel da lúa chea). Por certo que un personaxe de Abente dá unha información que pode acabar petando o lugar de xente, só fai falta que para acceder ó seu libriño non haxa que ir de catecúmeno á biblioteca central da universidade compostelá ou á da Real Academia Galega. Di o personaxe, ou talvez o propio Abente: “… do que non hai dúbida ningunha é que, desde este sucedido, ten aquela furna a virtude de facer que sexa cegamente amado o que a ela baixe a pedire correspondencia ó seu amor.”
Sonche cousas do corazón».