Recensión ao poemario a ganancia e a perda, de Martín Veiga, en Grial 228

No último número, 228 (outubro, novembro e decembro do 2020) de Grial. Revista Galega de Cultura, que desde hai días xa anda polas librarías, e tamén se pode adquirir desde a propia páxina da Editorial Galaxia, asino na habitual sección intitulada «O espello das letras» un texto intitulado «Dicotomía da existencia», coa recensión ao poemario a ganancia e a perda, de Martín Veiga, editado por Faxtoría K de Libros Kalandraka, na colección de poesía «Tambo» que dirixe Luís Rei Núñez.

Este número 228 centra os seus contidos na análise especial de «Un século entre Nós», coa introdución «Centenario da revista Nós», que asinan María López Sández e Xurxo Martínez González, para daren paso aos artigos «A experiencia de Nós. Andar por fóra», do historiador Ramón Villares, e a seguir Olivia Rodríguez González asina «Nós como etiqueta na periodización literaria galega»; Emilio Xosé Insua escribe sobre «O catálogo da editorial Nós. Libros para unha Patria libre e culta» e Álex Alonso Nogueira pon o ramo con «As antinomias de Vicente Risco. Etnografía, literatura popular e política».

Na sección «Temas do noso tempo» aparece o artigo «A pandemia da COVID-19 en España» de Juan Jesús Gestal Otero. Na sección «Historia e memoria» publícase o artigo «Os números indoarábigos en Galicia», de Henrique Neira Pereira. E na sección «Documentos» Xosé L. Pastoriza Rozas asina a interesante achega «Servicio de Edicións, Publicacións e Traducións (SEPT). O antecedente de Galaxia».

Alén diso, neste novo número, as páxinas de creación narrativa traen a colaboración de Leticia Cunqueiro, e a poética uns textos inéditos da autoría de Manuel Seixas.

As habituais recensións literarias da sección «O espello das letras» complétanse co artigo «Carballo Calero, filólogo de Galaxia, con Grial», de Henrique Monteagudo.

Na sección «Crónica» o texto «Carta de Cork. A beleza natural de Irlanda que mira ao futuro», de Iago Méndez.

Deseguida a sección de «Literatura infantil e xuvenil» engade os artigos «Quen teme o lobo feroz? Contar sen medo», de Comba Camboi; «Medrar é aprender a fuxir das ditaduras. Unha proposta alén das lecturas obrigatorias», de Rosalía Fernández Rial; «O teatro para bebés. Unha modalidade emerxente», de María J. Caamaño Rojo e «Lecturas Compartidas-Aulas galegas. As lecturas que nos salvan en tempos incertos. Recursos e recomendacións para ler, ver e escoitar», que asina Anxos Rial Vidal.

A maiores na sección «Feminismos» escriben Carme Adán «As mulleres que miran ás mulleres que miran ás mulleres»; África López Souto «As caras ocultas da educación das mulleres» e Celia Pereira «Concepción Arenal e Clara Campoamor. Exemplos anticipados de sororidade».

Pechan o volume a sección de «Música» cos textos «O blues, tremer fronte á vida», de Javier Pardo, e «John Lennon, a memoria dun xenio rebelde», de Alberte Blanco Casal.

E finalmente a sección de «Artes visuais e escénicas» co texto «Trinta e cinco anos sucando o teatro galego», de Inma López Silva.

Velaquí o contido da miña recensión.

Dicotomía da existencia

a ganancia e a perda

Martín Veiga

Faktoría K de Libros Kalandraka, 2020. 104 páxinas

Un fragmento do verso “Wavering between the profit and the loss” do poemario Ash Wednesday, de T. S. Eliot, lectura recorrente no noso poeta, serve a Martín Veiga para lle dar título á súa última entrega, A ganancia e a perda, unha colectánea de poemas que unha “Nota do Autor” na derradeira páxina explica que “naceron da dúplice conmoción emocional de asemade experimentar a violencia ruín da perda e a promesa da ganancia máis fermosa”. A información adicional da lapela engade que a perda estaría representada por sufrir un ataque informático que borrou todos os seus arquivos persoais de moitos anos, mentres que a ganancia viría dada pola experiencia da paternidade. A primeira é explícita nestes versos de “Os abismos”: “os arquivos da perda; non ollei a marxe / desas sombras que no disco se ocultan / duro da memoria para non regresar“. A segunda faise presente en varios poemas, principalmente das partes primeira e última.

O libro continúa na liña culturalista tan devota para o poeta noiés, que o singularizaba dentro da promoción dos noventa e que o facía máis próximo da poética predominante nos oitenta, nomeadamente de poetas como Xosé María Álvarez Cáccamo ou como Paulino Vázquez, de quen foi alumno en oficio literario. Desta volta, mesmo na procura dunha arquitectura do poema moito máis formal do que atopamos nos seus anteriores títulos.

De feito, son sesenta poemas de catorce versos, nunha estrofa semellante aos sonetos brancos, mais sen preocupacións métricas, malia que abunden os hendecasílabos. E preséntanse nunha estrutura de seis partes de dez textos cada unha, aspecto que reforza a sensación de harmonía compositiva. Alén diso, todos os poemas do libro inclúen sempre as palabras “ganancia” e “perda”, exercicio estilístico que en ningún momento semella forzado, logrando que esa redundancia non abafe a atenta lectura.

A primeira decena “Onde o mundo brilla”, epígrafe tamén do sétimo dos poemas, vén introducida polos versos de Eusebio Lorenzo Baleirón e presenta o conflito entre a perda do tempo andado e a ganancia, esta ocupa boa parte dos poemas nos que se intúen a xestación e o nacemento da filla Aldara, unha celebración da paternidade que casualmente enliña este libro coa vivencia da maternidade na anterior entrega poética da colección Tambo, Feliz Idade, de Olga Novo. O equilibrio do universo, o agasallo ou a luz pura son imaxes que revelan o asombro e que dialogan coa memoria daqueles primeiros anos da propia infancia no mar da Bogalleira, no mar de Noia.

“Neste breve tránsito”, que tamén titula o último poema da segunda decena, introduce un verso de Emily Dickinson no pórtico e dialoga coas perdas de Antonio Gamoneda ou coa queima das follas de Robert Laurence Bunyon, porque nesta parte sobrancea o peso da poesía confesional e memorialística, coma balanza do tempo vivido.

“A ganancia e a perda”, título da terceira decena, con verso inicial de Giertrud Schnackenberg, recunca en aspectos comentados. De xeito sublime, ao noso ver, ensaia as interrogacións retóricas no poema que parafrasea outro verso de T. S, Eliot, “On the edge of a grimpen”. As palabras, os silencios, as fotografías, os arquivos, as paisaxes vividas (Monte Louro, Taramancos…), en definitiva, a experiencia da vida.

“Soñar con fósiles”, con verso introdutorio de Sylvia Plath, configúrase como a parte máis emocional do libro, pois un dos poemas centrais lembra o chorado profesor David McKenzie, medievalista e entusiasta galicianista, correspondente da RAG, quen tantas horas de conversa e de traballo partillou con Martín Veiga en infinidade de proxectos vitais e culturais, como o Irish Centre for Galician Studies. Nos poemas desta decena hai tamén unha fermosa écfrase da pintura de Turner ou evocacións de Allen Ginsberg ou Desmond O’Grady nos seus tránsitos por terras irlandesas, por esas mesmas paisaxes que agora acollen desde hai anos ao poeta noiés. Mais tamén o diálogo cos versos de Cunqueiro, de Mestre ou co cemiterio mariño de Paul Valéry, que anosou Antón Avilés de Taramancos, poeta de enorme influencia tamén en Martín Veiga, mesmo a nível poético pois coma concelleiro de cultura de Noia publicou a súa opera prima, Tempo van de porcelana (1990).

José Ángel Valente é o poeta escollido para incipit da decena “Fermento”, título tamén dun dos poemas, reincide na memoria e na fuxida do tempo como elo fundamental, un fío recorrente en toda a poesía de Veiga, salientando neste senso os textos “Os átomos do avó” e “Ondas dunha lagoa”, senllos epicedios da estirpe familiar. E novamente as paisaxes lembradas (Abruñeiras, Testal, Tremuzo…) ou un outro poema inzado de interrogacións retóricas como “Horas de desvelo”.

Finalmente a decena “Extinción da friaxe”, que titula tamén o segundo poema da serie, pecha o círculo e retorna aos momentos máis luminosos da nacenza de Aldara, coma os versos que confirman a prolongación desa estirpe: “hoxe vin no teu sorriso a miña nai / a sorrir” ou como o derradeiro poema que leva por título o nome da nena a quen se lle dedicou. Unha maneira de pechar a obra con esperanza, coa ganancia a trunfar sobre a perda, esas perdas que sempre nos han acompañar na vida.

Esta entrada foi publicada en Poesía, Recensións. Garda a ligazón permanente.

Deixa unha resposta