«Orkney and the sea», un artigo de Francisco Fernández Naval

Francisco Fernández Naval, Chisco, na súa bitácora anoitebranca, que leva o mesmo título que a súa fascinante novela A noite branca (Xerais). Vén de publicar unha crónica sobre unha viaxe ás illas Orkney (Orcadas para nós) en 2009 co epígrafe «Orkney and the sea».
Como queira que eu propio fixen outra viaxe semellante a ese espazo do norte de Escocia uns anos antes resultoume ben pracenteito ler as súas anotacións, recuperadas agora, nas que lembrei o meu fascinio por aquela paisaxe tan recóndita. Deseguida reproduzo a totalidade do artigo, que no seu orixinal no blogue vai acompañado dunhas fotografías de Lino Lema e do video que tamén rescatei.
ORKNEY AND THE SEA
Publicado o 24 de Setembro de 2013
Estes día iniciei a aventura de ler o libro de Rafael Argullol: Visión desde el fondo del mar. Periplo de 1.212 páxinas, singradura que terá os seus descansos e as súas demoras, xa que son outros os libros que me chaman, que agardan e que chegan, pero confío en ir aos poucos, navegando polas súas páxinas durante os vindeiros meses.
Un libro é, sobre todo, un diálogo entre autor e lector e este non sempre ten porque coincidir co que o autor informa ou declara. Velaí a razón deste apunte, proposta dun lector activo. Na páxina 19, Argullol describe unha viaxe a Escocia, onde logo de visitar o lago Ness, decide navegar ata as illas Orcadas. Conta que os habitantes das illas eran “amables e pacíficos”, pero considera que o único entretemento alí era agardar a hora na que sentar no pub e escoitar os chíos das gaivotas. No regreso pregúntase que o levou ata o lugar máis monótono que poida concibirse.
Eu viaxei ás illas Orkney en 2009. É certo que non ía só, que a viaxe formaba parte dun intercambio do proxecto Fishernet, que eramos oito os galegos da expedición e que alí nos atopamos coas outras persoas que participaban no proxecto: amigos de Islandia, Noruega, Chipre e Bulgaria e, por suposto, con Gareth e Alison, anfitrións entrañables.
Será que os intereses de cada quen son diferentes, pero en min a lembranza dos días que pasamos alí segue alumeando un espazo interior onde prenderon o afecto e a alegría por coñecer un lugar tan especial. Os habitantes das illas son, efectivamente, amables e pacíficos, pero tamén acolledores e a xeografía ten e grandeza do Atlántico Norte e a intimidade do pequeno e da tribo. Era xaneiro, tempo de frío, e fascinoume a presenza dos cisnes, dos éideres, das focas que vivían nos portos, dos gansos que cubrían os campos. Tamén a descuberta dunha cultura mariñeira semellante á nosa, con manifestacións tan fermosas como unha canción Partans in his Creel, que fala do reparto do quiñón e que soa ao final deste vídeo no que tantas cousas nos resultan familiares.
O noso lugar de residencia principal foi Stromnes, pequena vila de pescadores, con pouco máis de dous mil habitantes, pero con dous museos, un de arte contemporánea e outro do mar, os dous activos, contemporáneo nas formas, nos contidos e na programación o primeiro, máis clásico pero cálido o segundo. As estreitas rúas da vila desembocaban no mar e as fachadas dalgunhas casas adornábanse con osos de cetáceos.
Impresionounos Skara Brae, lugar arqueolóxico moi coidado, situado na beiramar e exemplo de posta en valor do patrimonio. É este un asentamento neolítico, din que o mellor e mellor conservado de Europa, habitado arredor do terceiro milenio A.C. e hoxe declarado Patrimonio da Humanidade. Tamén tivemos ocasión de ver o Anel de Brodgar, un impresionante cromlech.
En Kirwall, a capital do arquipélago, visitamos a catedral de St. Magnus, de 1137. Ademais, puidemos visitar a destilería de Highland Park, onde fan un whisky de malta moi valorado polos iniciados, aínda que eu merquei unha botella de Scapa, feito na illa de Scapa Flow, coñecido porque alí fundiu Alemaña a súa flota na I Guerra Mundial.