«O inverno do corazón» e «Soneto», os dous primeiros poemas de Gonzalo López Abente publicados na prensa



No Limiar da compilación da Poesía completa de Gonzalo López Abente, publicada por Espiral Maior en coedición coa Fundación López Abente, expliquei polo miúdo que deixando á parte os poemas en castelán, a obra poética en galego de Gonzalo López Abente (1878-1963) foi escrita durante 63 anos da súa vida. Así, con tan só 22 anos xa publica na prensa os primeiros poemas na nosa lingua que localizamos (sen que iso queira dicir que algún día poidan aparecer outros).
O primeiro texto poético de Gonzalo López Abente, até hoxe coñecido, apareceu publicado postumamente dentro do libro Decrúa (1966) nun apartado final de «Recobrados» que inclúe «Un velorio nunha aldea», datado en 1899, cando o poeta tiña 21 anos e aínda non estaba plenamente incorporado á escrita monolingüe en galego que o ía caracterizar andando o tempo. Co título «Un velatorio n-unha aldea» publicouse na Revista Gallega, núm. 340, do 22 de setembro do 1901.
Porén, os dous primeiros poemas publicados na prensa tamén viron a luz nesa mesma Revista Gallega, son «O inverno do corazón» (núm. 293, do 28 de outubro do 1900) e «Soneto» (núm. 298, do 2 de decembro do 1900) e tamén un relato breve pouco coñecido «A romería da Barca» (núm. 288, 23 de setembro do 1900. Ambos e dous poemas levan a indicación final «Muxía, Outono de 1900», que como é sabido nesa época nomeaba o décimo mes do ano e non só a estación. Daquela hai 117 anos destes dous poemas que máis unha vez reproducimos deseguida.
O INVERNO DO CORAZÓN
N-o xardín mais fermoso d’esta terra,
onde as cores das frores refrexadas
n-as augas trasparentes e pousadas
do manso lago que o verxel encerra,
producen á ilusión o qu’o admira,
da soberba mansión en onde as Diosas,
fadas e musas gardan misteriosas,
a doce emanación que o bardo inspira.
Onde o trinar constante dos paxaros
qu’antre os albres de cote están voando
e-as folliñas das froles peteirando,
cal biquiños que danse sin reparos,
eleva, cal si fose en doce sono,
a nosa fantasía a tal recreo,
que os paxaros son anxeles do Ceo
y-e d’eles o cantar celestial tono.
Onde a brisa o pasar pol-as folliñas
que n-as ponlas dos albres se suspenden,
en lugar de marmulos se desprenden
divinas armonias moi quediñas.
N-aquel campo cuberto en verde alfombra,
antre cores, cantares e armonías,
antre sonos de doces fantasías,
venturas e pracer qu’o ánimo asombra.
¡Ah! n-o paradiso feiticeiro
que n-outros tempos os meus ollos vino,
os nosos corazós ¡aí sí! Sentino
os efeutos ¡muller! do amor primeiro.
¿Non te lembras cando en tan venturoso
achegando os meus beizos a tua frente,
queimando o noso peito amor vehemente,
n-ela imprimía un bico tembroroso?
¿Non te lembras, ingrata, das parolas
que cheas de pasión tan verdadeira,
deciame á tua boca feiticeira
sentadiños n-o campo os dous á solas?
¡Canta felicidá, canta ventura
n-aquela primaveira disfrutamos!
n-os nosos corazós fogo encerramos
qu’o mesmo sol lle dábamos quentura.
***
Mais todo se pasou, todo fuxiu,
non queda d’eso xa, mais que a lembranza
e atras mais queda canto mais avanza
o tempo, outro tempo que morriu.
Hoxe o xardin cuberto está de neve,
as froles d’aquel tempo, xa morreno,
xa n-hai cores, xa n-hai lago sereno
nin nada a soñar con musas leves.
Calano os paxariños c’o seu canto,
dos albres xa parano as armonías,
deixano d’eisistil-as fantasías,
cubreu todo a tristura c’o seu manto.
Xa o inverno apagou co a sua friura,
aquel fogo d’amor que n-o teu peito
tan nobre e mais tan puro nacía a eito
e qu’en min producia tal dozura.
Pasou todo de tempo tan dichoso,
todo tapou co-as brétemas o inverno
e pra facer mais grande o meu inferno,
no meu peito deixou fogo amoroso.
***
Virá outro vran, con el á fermosura
as froles y-os paxaros lucirán,
pr’o meu peito coitado n-ese vran,
terá do inverno a mesma desventura.
Muxía, Outono de 1900.
SONETO
Ao que en vida foi Lorenzo
Pugalovich Méndez, dedíco-
lle esta derradeira proba de
amistade n-a sua morte.
Deixaste á carga d’esta triste vida
que sobre ti sin compasión pesaba,
o gran disgusto que o vivir che daba
fixoche a pena de morrer querida.
Nave pequena pol-o mar perdida
qu’en loita sin igoal ch’atormentaba,
antre os tombos da dor que t’afogaba
quedaba sempre a y-alma mal ferida.
Sin vista os ollos teus, xa nunca viron
a leda craridá do sol da dita,
de cote antre negruras, foise á calma.
As doce ilusions de ti fuxiron,
e marchando de terra tan maldita
a mais nobre rexión subeu tua y-alma.
Muxía, Outono de 1900.

Esta entrada foi publicada en Efemérides, Estudos literarios, Lingua, Poesía. Garda a ligazón permanente.