Onte, sábado 15 de outubro, chovían lanzas (como adoitan dicir por Fisterra, aínda que con seseo lansas) e só puidemos completar un terzo do Roteiro xeolóxico polos Penedos de Pasarela e Traba. Un zoolóxico de pedra no Paleozoico (G2203008) de formación do profesorado, guiado pola enorme sabedoría do profesor emérito da Universidade da Coruña Juan Ramón Vidal Romaní e no que eu propio preparei a parte literaria, con textos de diversos poetas da Costa da Morte referidos a este espazo natural, hoxe paisaxe protexida aínda que baixo a ameaza dos eólicos na contorna.
As inclemencias climatolóxicas nos nos permitiron a lectura dos textos, tan só no inicio do roteiro, e ao pé da pedra singular denominada “O barco” polo chorado artista soneirán Roberto Mouzo Lavandeira, que nos deixou con só 49 anos, dei lectura a uns fragmentos de textos poéticos pondalianos que foron recollidos nunha gravación da autoría do caro amigo Xoán Carlos Rodríguez Pérez, a quen lle agradezo inmenso o traballo de recolla documental.
ESCOLMA LITERARIA
EDUARDO PONDAL [Ponteceso, 1835 – A Coruña, 1917]
Poesía Galega Completa. Poemas manuscritos
[Santiago de Compostela: Sotelo-Blanco, 2002]
A costa da morte
De Traba ao Villano
esténdese informe,
cal negra serpente,
cal caimán enorme,
a costa de ferro,
a costa de bronce:
manchada d’areas,
qu’a trozos a cobren,
somella unha besta,
unha besta enorme,
plagada de tiña,
de lepra deforme.
O fero Britano,
cruzando do norte,
de medo tembrando,
escrama de longe:
“¡A costa do pranto,
a costa da morte!”.
As libres gaivotas,
que da altura volven
e nas altas cimas
d’altos fachos dormen,
voando, voando
nas alas do norte,
cand’esta sublime,
fatal reconocen,
en longa ringleira
seu camiño torcen,
que tanta esquiveza
as repele e tolle;
e voando, voando
s’apartan ao longe,
e parez que digan
co seu canto forte:
“¡Fujamos, fujamos,
a costa da morte!”.
(Eduardo PONDAL, Queixumes dos pinos, 1886)
(39)
Penedos de Pasarela,
Cando vos vexo, penedos,
Suspiro de amor por ela
(46-47) RENTAR:
—O meu lugar he Gundar,
Cabo da veira da terra
De Xallas; mais coma Xallas,
N’ he terra tan agre e estérea;
Préto d’areosa Lage,
Non longe de Pasarela:
As suas casas son brancas,
E unhas pombas asomellan,
Sobr’ un tarréo pousadas,
No tempo da sementeira;
E cara o sol cando nace,
Tén as ventanas ben feitas.
As suas augas son doces;
E diante tén unha veiga,
Que quen á contempra un pouco,
Suidades déixano e penas.
Alí deixéi ó que á alma,
Non recorda sin tristeza;
Os meus, é aquel que foi causa,
Da miña pena primeira…
(Pondal, Os Eoas, 1881-1917? , Ed. de M. Ferreiro, 2005: p. 129)
Do bardo o corazón cual verdejante
val é, cando tormenta non o acaba;
mas dispois que sofrío é somellante
aos penedos hórridos que Traba
e Pasarela cercan, qu’o pasante,
cual feos restos de fervente lava,
admira, e que embozados en nebrina
mostran súa grandísima ruína.