Artigo en QPC (LIX): Documentos para lembrarmos o 133 natalicio do poeta laxés Antón Zapata García

Veño de publicar unha nova colaboración en QuepasanaCosta. Diario dixital da Costa da Morte, que dirixe Ubaldo Cerqueiro, desta volta para exhumar «Documentos para lembrarmos o 133 natalicio do poeta laxés Antón Zapata García». Velaquí o artigo que tamén se pode ler nesta ligazón.

Documentos para lembrarmos o 133 natalicio do poeta laxés Antón Zapata García

Antón Zapata García naceu na parroquia de Santa María da Atalaia da mariñeira vila de Laxe o día 26 de febreiro de 1886, onde foi inscrito co nome de pía de Antonio Laureano, segundo consta na acta de nacemento que se conserva no Rexistro Civil da devandita localidade, así como na partida de bautismo, datada tan só un día despois, o 27 de febreiro.
Outros datos sobre a súa nacenza foron dados a coñecer polo propio poeta e xa foron divulgados nas primeiras páxinas da nosa monografía Antón Zapata García. Biografía dun poeta emigrado ao servizo da II República (Laiovento, 2009). Velaquí.


O poeta fala das súas orixes nun texto inédito que acompaña a primeira carta que lle escribe a Xosé Filgueira Valverde, quen na altura estaba a preparar unha Escolma da Lírica Galega para o Seminario de Estudos Galegos (SEG), proxecto fanado pola guerra civil, carta que vai acompañada dunha (Auto)Poética, unha reflexión sobre a «Lenguaxe», unha Bibliografía e unha ampla selección dos seus poemas, ademais da seguinte Biografía que reproduzo ad pedem litterae:

Ascendencia
Bisabós paternos: Manoel Zapata (aragonés) e Dominga Ponte (coruñesa). Formaron o seu fogar na aldea de Sarandóns (Abegondo). Alí morreron.-
Bisabós maternos: Francisco García Losada, de Laxe, e Xoana Pondal Frois, do Couto (Ponteceso). Viviron e morreron en Laxe.-
Abós paternos: Domingo Zapata Ponte, de Sarandóns, e María Barbeito Fariña, de Betanzos. Viviron e morrreron en Sarandóns.-
Abós maternos: Xosé García Pondal, de Laxe, e María Moreira Álvarez, do lugar de Mórdomo, do mesmo ayuntamento. Viviron e morreron en Camariñas.-
Pais: Mari-Pepa García Moreira, de Camariñas, e Antón Zapata Barbeito, de Sarandóns. Viviron e morreron en Laxe.-
Nacimento: Nacín na vila de Laxe o 26 de Febreiro de 1886.-
Residín, ademáis, do lugar nadal, na vila de Camariñas (n-ésta, pouco tempo), deica ôs 16 anos e pico, edade na que vîn pra Bôs Ars (Arxentina), cidá na que resido dende o ano 1903, mes de Setembro.-
Chámame, cada ves máis, a terra nativa, e, singularesmente, Laxe, na câl penso pasar o resto da miña vida, sintindo os latexos da natureza nos seus máis ben queridos fillos: a terra e o mar galegos.-

Tamén a súa obra poética publicada dá conta das súas orixes, como sucede no seu poema «Sarandóns», onde ademais menciona que o seu bisavó era aragonés e que viñera a Galicia para casar coa súa bisavoa, vivindo primeiro no Portazgo (Culleredo), logo en San Tirso de Mabegondo (Abegondo) e finalmente en Sarandóns (Abegondo), lugares todos da comarca brigantina. O poeta lembra estes espazos xeográficos por terlle oído a seu pai falar moito deles, pois tamén recoñece que nunca puido visitar estas terras e que espera poder facelo no seu regreso á Terra, situación que, maldafadamente, nunca se produciría.

SARANDÓNS, boa terra,
berce dos meus abós
paternos, n-as Mariñas,
que o Barcés, con amor,
refrexa no seu seo
ao garimoso sôn
que os xungos e espadanas
ceiban cô seu ronzor;
nobre río que leva
—sinxelamente bô—
seus brilantes cristaes
hastr-ô gran corazón
da cibdade da Cruña
pra renderlle os seus dons.
Sarandóns, aldeíña
onde o meu bisabó
fixo niño —deixando
súa rexa Aragón—
c-unha pomba galega
que, sinxel, namoróu,
e de craros pombales
povoaron os dous
o Portazgo e San Tirso,
e máis tí, Sarandóns.
(…)

Hoxe achegamos as imaxes de dous documentos. De primeiras a Certificación literal que inclúe a reprodución íntegra da anotación correspondente que figura no Tomo 7, folio 50 vto., número 97, da Sección 1ª do Rexistro Civil. (Imaxe 1) E deseguida a Partida de bautismo (Imaxe 2), que figura no Folio 169 do libro 6º de Bautismos da parroquia de Laxe. Debo o coñecemento deste texto a Xesús López Fernández, autor do volume Poemas á nai (1999).

Seu padriño Laureano Carril («O Roxo») era capitán da mariña mercante, segundo podemos ler no poema «Meu padriño». Así pois, os Zapata procedían das mariñas betanceiras, da parroquia de Sarandóns (Abegondo), e moi perto do solar dos Marqueses de Figueroa onde se asenta a centenaria torre que deu nome ao marquesado, segundo sinala Xesús Torres Regueiro [«Antón Zapata García, poeta do mar de Laxe». A Nosa Terra, nº 418, Vigo (01.02.1990). Reproducido en A Regueifa, nº 7, Carballo, A. C. Lumieira (1991)].

Transcricións literais

1.
Certificación da acta de nacemento do poeta

Transcrición da Certificación literal que inclúe a reprodución íntegra da anotación correspondente que figura no Tomo 7, folio 50 vto., número 97, da Sección 1ª do Rexistro Civil de Laxe (A Coruña):

Número 97.
Antonio Laurano Zapata García
En la villa de Lage, á las diez de la mañana del día veinte y ocho de Febrero de mil ochocientos ochenta y seis, Ante el Sr. D. Francisco Barreiro Carballo, Juez municipal, y D. Anacleto Díaz Ramos, Secretario suplente, compareció D. Antonio Zapata Barbeito, natural de Sarandones, término municipal de Abegondo, provincia de La Coruña, mayor de edad, casado, Sargento de Carabineros de esta Comandancia de La Coruña, estacionado en esta villa, y habitante en la casa número diez de la Calle del Sol, presentando con obgeto de que se inscriba en el Registro Civil, un niño, y al efecto como padre declara.
Que dicho niño nació en la casa del declarante á las tres de la tarde del día veinte y seis del corriente mes.
Que es hijo legítimo del referido declarante y de su muger, Dª María Josefa García Moreira, natural de la villa y término municipal de Camariñas en dicha provincia, mayor de edad, dedicada á las ocupaciones propias de su sexo y domiciliada en el de su marido.
Que es nieto por linea paterna de Domingo Zapata Conte y María Barbeito Fariña, naturales de la citada Sarandones, propietarios difuntos y domiciliados que estuvieron en ella, y por la linea materna de José García Pondal, natural de esta villa y de María Moreira Alvarez, natural de San Mamed de Sarces en este término, mayores de edad, propietarios y domiciliados en Camariñas.
Y que al expresado niño se le han puesto los nombres de Antonio Laureano.
Todo lo cual presenciaron como testigos Benito Recarey Gerpe, natural de San Pedro de Castriz, término municipal de Santa Comba, provincia de La Coruña y D. Manuel Romero, natural de esta villa, mayores de edad, casados, propietarios y domiciliados en esta citada villa.
Leída íntegramente esta acta, é invitadas las personas que deben suscribirla á que la leyeran por sí mismas, si así lo creían conveniente, se estampó en ella el sello del Juzgado y la firmaron el Sr. Juez, el declarante y testigos, de que certifico.
Fco. Barreiro/ Antonio Zapata/ Benito Recarey/ Manuel Romero/ Anacleto Díaz

2.
Certificación da partida de bautismo do poeta

Transcrición da Certificación literal, expedida por D. Enrique Redondo Mella, cura párroco de Santa María da Atalaia de Laxe (Arciprestado de Soneira) que inclúe a reprodución íntegra da partida bautismal que figura no libro 6º de Bautismos desta parroquia, Folio 169.

Antº Laureano Zapata Garcia
En la Iglesia de Santa Maria de la Atalaya de la Villa de Lage a veintisiete de febrero de mil ochocientos ochenta y seis, distrito municipal de Lage, provincia de Coruña, Yo, D. Luis Pose, Coadjutor de la dicha y Santa Maria de Serantes, su anejo, con espresa licencia del actual Párroco de la misma, Bauticé solemnemente, puse los Santos oleos y de nombres ANTONIO LAUREANO a un niño, nacido a las tres de la tarde del dia anterior, hijo legitimo de Antonio Zapata, Sargento de carabineros, natural de Santa Maria de Sarandones, Ayuntamiento de Abegondo y Maria Josefa Garcia, natural de Camariñas. Abuelos paternos Domingo Zapata y Maria Barbeito, difuntos, naturales y vecinos del espresado Sarandones; maternos José Garcia, natural de Lage y Maria Moreira natural y ambos vecinos de Camariñas; fueron padrinos Laureano Carril y Ventura Vidal. Presenciaron este bautismo como testigos los dichos padrinos y el sacristan José López. Advertí a los padrinos el parentesco espiritual y sus obligaciones prevenidas por el Ritual Romano. Y para que conste lo firmo con el Sr. Cura. Fecha Ut Supra”. Firmado y rubricado: Fernando Juega y Luis Pose.

Esta entrada foi publicada en Biografía, Efemérides, Estudos literarios, Poesía. Garda a ligazón permanente.

Deixa unha resposta