Poemas de Eugenio Montale na «Viaxe ao noroeste de Italia (Lombardía, Piemonte e Liguria)» co Semescom (II)


(As fotografías son de autoría nosa, agás as que ilustran os poemas Corso Dogali e Càffaro)

E velaquí a segunda parte da escolla de poemas sobre o territorio que iamos visitar que incluín na miña achega «Cinque Terre e Genova na poesía de Eugenio Montale (1896-1981), premio Nóbel en 1975». Desta volta os poemas compilados fan referencia a Xénova e tamén proceden da obra Poesía completa. Eugenio Montale. Traducción, prólogo y notas de Fabio Morábito. Galaxia Gutenberg/Círculo. de Lectores. Barcelona, 2006. A versión galega é de propia autoría (ás veces algo afastada da castelán do magnífico tradutor e tamén poeta Fabio Morábito).

(HEI VOLVER PERDERTE, SÁBELO E NON PODO. Sottoripa: pórticos de Genova, xunto ao mar)

Lo sai: debbo riperderti e non posso.
Come un tiro aggiustato mi sommuove
ogni opera, ogni grido e anche lo spiro
salino che straripa
dai moli e fa l’oscura primavera
di Sottoripa.

Paese di ferrame e alberature
a selva nella polvere del vespro.
Un ronzìo lungo viene dall’aperto,
strazia com’unghia i vetri. Cerco il segno
smarrito, il pegno solo ch’ebbi in grazia
da te.
E l’inferno è certo.

(Hei volver perderte, sábelo e non podo…)

Hei volver perderte, sábelo e non podo.
Como un tiro certeiro que me revolve
cada obra, cada berro e aínda o sopro
salino que reborda
nos peiraos e fai a escura primavera
de Sottoripa.

País de ferraxes e arboraduras,
a selva na poeira do solpor.
Un longo zunido vén do mar aberto,
manca como as uñas os vidros. Busco o sinal
extraviado, a única prenda que tiveches a ben
deixarme.
E o inferno é certo.

Do libro Le occasioni (As ocasións) [1928-1939]

(MOITOS ANOS, E UN MÁIS DURO SOBRE O LAGO. San Giorgio (San Xurxo), que, como é sabido, adoita retratarse matando un dragón cunha lanza, é o santo patrón de Genova)

Molti anni, e uno più duro sopra il lago
straniero su cui ardono i tramonti.
Poi scendesti dai monti a riportarmi
San Giorgio e il Drago.

Imprimerli potessi sul palvese
che s’agita alla frusta del grecale
in cuore… E per te scendere in un gorgo
di fedeltà immortale.

(Moitos anos, e un máis duro sobre o lago…)

Moitos anos, e un máis duro sobre o lago
estranxeiro no que arden os solpores.
Despois descendiches dos montes a me devolver
San Xurxo e o Dragón.

Se puidesen imprimirse sobre o palvés*
que se axita coa fusta do grecal*
no corazón… E para ti descender nun remuíño
de fidelidade inmortal.

(palvés*, escudo oblongo que cubría gran parte do corpo dos combatentes)
(grecal*, vento que vén do oeste, de Grecia)

Do libro Le occasioni (As ocasións) [1928-1939]

(REALISMO NON MÁXICO. Acquasola: parque no centro de Genova. La Pira: xogo intraducible de palabras que alude a Giorgio La Pira (1904-1971), socialista cristián, alcalde de Firenze en dous períodos)

Realismo non magico
Che cos’è la realtà

il grattacielo o il formichiere
il Logo o lo sbadiglio
l’influenza febbrile
o la fabbrile o quella
del psicagogo

Che cosa resta incrostato
nel cavo della memoria
la cresima, la bocciatura,
il primo figlio (non ne ho),
le prime botte prese
o date,
il primo giorno (quale?),
le nozze, i funerali,
la prima multa, la prima
grossa impostura,
la sveglia da cinque lire
a suoneria
o l’altra col ghirigoro dell’usignolo,
la banda all’ Acquasola,
la Pira (La) non accesa ma a bagnomaria
tra le dolci sorelle
dell’Istituto di Radiologia,
le visite e la morte della zia
di Pietrasanta

e tanta
e tanta e troppa roba, non so quale

Che cosa di noi resta
agli altri
(nulla di nulla all’Altro)
quando avremo dimesso
noi stessi
e non penseremo ai pensieri
che abbiamo avuto perché
non lo permetterà
Chi potrà o non potrà,
questo non posso dirlo.

Ed è l’impaccio,
la sola obiezione che si fa
a chi vorrebbe abbattere il feticcio
dell’Inutilità.

(Realismo non máxico…)

Realismo non máxico
Que é a realidade

o rañaceos ou o oso formigueiro
o Logos ou o bocexo
a influenza febril
ou a fabril ou aquela
do psicagogo*

Que cousa fica incrustada
no oco da memoria
a confirmación, o exame suspenso,
o primeiro fillo (non teño),
a primeira malleira dada
ou recibida,
o primeiro día (cal?),
as vodas, os funerais,
a primeira multa, a primeira
gran impostura,
os espertador das cinco liras
co son da chamada
ou o outro co gorgolexo do reiseñor,
a banda nos xardíns de Acquasola,
a Pira (La) non acesa senón ao baño maría
entre as doces irmás
do Instituto de Radioloxía,
as visitas e a morte da tía
de Pietrasanta

e tantas
e tantas e demasiadas cousas, non sei cales

Que cousa fica de nós
aos outros
(nada de nada ao Outro)
cando teremos dimitido
nós mesmos
e non pensaremos nos pensamentos
que tivemos porque
non o permitirá
Quen poderá ou non poderá,
isto non podo dicilo.

E é o apuro,
a única obxección que se lle fai
a quen quixera derrubar o fetiche
da Inutilidade.

(psicagogo*: mago que facía profesión de evocar as sombras dos mortos)

Do libro Satura (Nunca se traduce, provén da “sátira” latina) [1962-1970]

(CORSO DOGALI. Corso Dogali: rúa de Genova. No enderezo Corso Dogali 5, está a «Casa natale». Unha placa indica a casa natale de Eugenio Montale: «Il poeta / Eugenio Montale / (1896-1981) / nacque in questa casa / il 12 ottobre 1896».

Corso Dogali

Se frugo addietro fino a Corso Dogali
non vedo che il Carubba con l’organino
a manovella
E il cieco che vendeva il bollettino
del lotto. Gesti e strida erano pari.
Tutti e due storpi ispidi rognosi
come i cani bastardi dei gitani
e tutti e due famosi nella strada,
perfetti nell’anchilosi e nei suoni.
La perfezione: quella che se dico
Carubba è il cielo che non ho mai toccato.

Corso Dogali

Se volto cara atrás ata Corso Dogali
xa non vexo a Carubba co órgano
de manivela
e o cego que vendía os boletos
da lotaría. Xestos e berros eran semellantes.
Ambos e dous tolleitos peludos cotrosos
como os cans bastardos dos xitanos
e ambos e dous famosos na rúa,
perfectos na anquilose e nos sonidos.
A perfección: a que se eu digo
Carubba é o ceo que nunca toquei.

Do libro Diario del ’71 y del ’72 [1972]

(MONOLOGO. Barnabiti: Barnabitas procede do latín Barnāba, Bernabé, por alusión á igrexa de San Bernabé de Milán, na que estes relixiosos comenzaron o seu exercicio en 1530. No Colexio dos Barnabitas de Genova estudou Montale cando era rapaz)

MONOLOGO

Non mi affaccio più
dal parapetto
per vedere se arriva
la diligenza a cavalli
che porta gli scolari dai Barnabiti.
Poi lunghi tratti di vita
appaiono scancellati
mi sembra sciocco chi crede
che la vita non soffre interruzioni
non si tratta di morte e resurrezioni
ma di lunghe discese agl’Inferi dove ribolle
qualche cosa non giunta al punto di rottura
ma questo sarebbe la morte che detestiamo.
così ci contentiamo di un ribollio
che è come un tuono lontano,
qualcosa sta accadendo nell’Universo
una ricerca di se stesso
di un senso per poi ricominciare
e noi a rimorchio, cascami
che si buttano via
o cade ciascuno da sé.

MONÓLOGO

Non me asomo máis
ao parapeto
para ver se chega
a dilixencia de cavalos
que leva aos escolares dos Barnabitas.
Despois longos traxectos da vida
aparecen borrados
paréceme parvo quen cre
que a vida non sofre interrupcións
non se trata de morte e resurrecións
senón de longos descensos aos Infernos onde ferve
calquera cousa non chegada ao punto de ruptura
mais isto sería a morte que detestamos
así nos contentamos cun rebulicio
que é como un trono afastado,
algo está sucedendo no Universo
unha busca de si mesmo
dun senso para despois recomenzar
e nós a remolque, cascallos
que se botan
ou caen por si propios.

Do libro Altri versi (Outros versos) [1972-1980]

(CÀFFARO. Càffaro: Nome da rúa, Càffaro di Caschifellone (1080-1164), historiador xenovés, autor dos Annali, que cobren a historia da cidade entre 1099 e 1163. Circonvallazione: bulevar de Genova. Andò: Flavio Andò (1851-1915), actor dramático. Para respectar o xogo de palabras do orixinal cambiouse o apelido por Andou)

Càffaro

La vecchia strada in salita è via Càffaro.
In questa strada si stampava il Càffaro,
il giornale più ricco di necrologi economici.
Aperto in rare occasioni c’era un teatro già illustre
e anche qualche negozio di commestibili.
Mio padre era il solo lettore del Càffaro
quello dov’era dolce spengersi tra le braccia
d’infinite propaggini. Fornito di monocolo
col nastro il Direttore del giornale
e anche un suo alter ego con in più una mèche bianca
a cui doveva non poco lustro. Si diceva
che per arrotondare i suoi magri profitti
il dotto traduttore del Càffaro annalista
doveva essere lui ma poi l’impresa
passò ad altri e nessuno se ne dolse.
Col fiato grosso salivo a Circonvallazione.
Io con manuali scolastici, il Direttore scendeva
ma il suo occhio di vetro mai si fermò su me.
Di lui nulla si seppe. Più sconsigliato invece
il traduttore mancato portò sulla piccola scena
un suo drammone storico del quale in robone ducale
fu interprete l’Andò e andò malissimo
tanto che quando apparve la nota mèche al proscenio
un grido di bulicciu*! divallò dalle alture
e fu l’unico omaggio che i suoi fedeli
se mai ne fu taluno vollero tributargli.

Càffaro

A vella rúa costa arriba é vía Càffaro.
Nesta rúa imprimíase o Càffaro,
o xornal máis rico de necrolóxicas económicas.
Aberto en raras ocasións había un teatro xa ilustre
e tamén algunhas tendas de comestibles.
O meu pai era o único lector do Càffaro
aquel onde era doce apagarse entre os brazos
de infinitas ramificacións. Fornecido dun monóculo
con cinta o Director do xornal
e tamén un alter ego con máis dunha mecha branca
á que debía non pouco lustre. Dicíase
que para engordar os seus magros beneficios
o douto tradutor do Càffaro analista
debía ser el mesmo mais despois a empresa
pasou a outras mans e ninguén se lamentou.
Co bafexo saio cara á Circonvallazione.
Eu cos manuales escolares, o Director baixaba
mais os seus ollos de vidro nunca se detiveron en min.
Del nada se soubo. En cambio mal aconsellado
o frustrado tradutor levou ao escenario
un dramón histórico de seu que en toga ducal
foi interpretado por Andou e andou tan mal
tanto que cando apareceu a mecha no proscenio
un berro de maricas*! baixou das alturas
e foi a única homenaxe que os seus fieis
se é que tivo algún quixeron tributarlle.

(bulicciu*: termo xenovés para a homosexualidade masculina)

Do libro Altri versi (Outros versos) [1972-1980]

Esta entrada foi publicada en Poesía, Roteiros, Versións ou traducións. Garda a ligazón permanente.

Deixa unha resposta